Różnice

Różnice między wybraną wersją a wersją aktualną.

--- sk2:sockets_caveats [2023/10/17 12:35]
jkonczak [Funkcje blokujące / nieblokujące]
+++ sk2:sockets_caveats [2024/10/31 11:42] (aktualna)
jkonczak [Funkcje blokujące / nieblokujące]
@@ Linia 2: / Linia 2: @@
 ===== Kody źródłowe do zadań =====
-Z doświadczeń lat ubiegłych wynika, że sprawne pisanie prostych programów stanowi problem dla części uczestników zajęć. Stąd w trakcie tych zajęć proszę korzystać z gotowych kodów źródłowych, analizując je przez uruchomieniem:
+Z doświadczeń lat ubiegłych wynika, że sprawne pisanie prostych programów
+stanowi problem dla części uczestników zajęć.
+Stąd w trakcie tych zajęć proszę korzystać z gotowych kodów źródłowych,
+analizując je przez uruchomieniem:
-**{{:sk2:l3.tar.xz|Kody źródłowe zadań 1-9,12}}**
+**{{:sk2:l3.tar.xz|Kody źródłowe zadań}}**
-<html><small></html>
+<small>
-Uwaga: jeśli korzystasz z innej biblioteki niż glibc, ściągnij też plik {{:sk2:error.h|}} - w programach jest użyte niestandardowa funkcja [[https://linux.die.net/man/3/error|error]] z glibc, a podlinkowany plik jest uproszczoną implementacją tej funkcji.
+Aby ściągnąć i zbudować programy ręcznie, możesz wykonać:
+<html><div style="margin-top:-1.2em"></html>
-Aby ściągnąć i zbudować programy ręcznie, wykonaj:<code>wget -O - http://www.cs.put.poznan.pl/jkonczak/_media/sk2:l3.tar.xz | tar xvJ
+<code>
+wget -O - http://www.cs.put.poznan.pl/jkonczak/_media/sk2:l3.tar.xz | tar xvJ
 cd l3
@@ Linia 15: / Linia 19: @@
 cd build
 cmake ..
-make</code>
+make
-<html></small></html>
+</code>
+</small>
-Programy serwera i klienta można uruchamiać na jednym komputerze, łącząc się z klienta na adres 127.0.0.1 lub localhost.
+Programy serwera i klienta można uruchamiać na jednym komputerze, łącząc się z klienta na adres 127.0.0.1 lub //localhost//.
+===== Bufory w komunikacji sieciowej =====
+Kolejne etapy "podróży" danych od karty sieciowej do aplikacji użytkownika:
+<html><div style="margin-top:-1.4em"></html>
+  - pakiet odbierany przez kartę sieciową (NIC) jest najpierw zapisywany do wewnętrznego bufora NIC,
+  - NIC kopiuje dane ze swoich buforów (używając DMA) do pamięci głównej (RAM) i wywołuje przerwanie,
+  - system operacyjny (OS) w procedurze obsługi przerwania przetwarza kolejno każdy z odczytanych pakietów,
+  - dla pakietów które przenoszą dane do już istniejącego połączenia, \\ OS kopiuje dane do powiązanego z gniazdem systemowego bufora odbiorczego,
+  - kiedy program zażądał od systemu operacyjnego odczyt danych i są dane w buforze systemowym: \\ OS kopiuje dane z systemowego bufora odbiorczego do bufora podanego przez użytkownika.
+W podobny sposób dane są buforowane przy wysyłaniu – podany przez użytkownika
+bufor kopiowany jest do powiązanego z gniazdem bufora systemowego, z którego
+dane są przenoszone do powiązanej z kartą kolejki danych do wysłania, skąd
+trafiają do kolejki na karcie.
+<small>Więcej można doczytać np. tutaj: https://wiki.linuxfoundation.org/networking/kernel_flow</small>
 ===== Blokowanie i wartości zwracane przez funkcje odbierające / wysyłające dane  =====
 ==== Read i Write - ilość odczytanych / zapisanych bajtów  ====
-Funkcje ''read'', ''recv'',… często zwracają mniej niż podana w argumentach wielkość bufora. Powód? Mniej danych przyszło lub skończyło się miejsce w buforze odbiorczym((Rozmiar bufora odbiorczego można ustawić funkcją: ''setsockopt(socket, SOL_SOCKET, SO_RCVBUF, …)'')). Może się tak stać nawet pomimo ustawienia flagi ''MSG_WAITALL'' w funkcji ''recv'' i podobnych (żądającej odebrania dokładnie tylu bajtów ile podano), np. w przypadku zakończenia połączenia.
+Funkcje ''read'', ''recv'',… często zwracają mniej niż podana w argumentach
+wielkość bufora. Powód? Mniej danych przyszło lub skończyło się miejsce w buforze
+odbiorczym((Rozmiar bufora odbiorczego można ustawić funkcją: ''setsockopt(socket, SOL_SOCKET, SO_RCVBUF, …)'')).
+Może się tak stać nawet pomimo ustawienia flagi ''MSG_WAITALL'' w funkcji
+''recv'' i podobnych (żądającej odebrania dokładnie tylu bajtów ile podano),
+np. w przypadku zakończenia połączenia.
-Funkcje ''write'', ''send'',… mogą też w pewnych okolicznościach wysłać mniejszą ilość bajtów niż zażądano.
+Funkcje ''write'', ''send'',… mogą też w pewnych okolicznościach wysłać mniejszą
-Jest to spowodowane zapełnieniem systemowego buforu wysyłania (czyli jeśli dane są dostarczane do wysłania szybciej niż można je wysyłać). Normalnie funkcje zapisujące blokują się do momentu aż w buforze będzie dość miejsca. Jeśli jednak gniazdo pracuje w trybie nieblokującym (patrz niżej), to funkcje takie jak ''write'', ''send'', … zapiszą tylko część danych jeśli w buforze systemowym skończy się miejsce.
+ilość bajtów niż zażądano.
+Jest to spowodowane zapełnieniem systemowego buforu wysyłania (czyli jeśli dane
+są dostarczane do wysłania szybciej niż można je wysyłać).
+Normalnie funkcje zapisujące blokują się do momentu aż w buforze będzie dość
+miejsca.
+Jeśli jednak gniazdo pracuje w trybie nieblokującym (patrz niżej), to funkcje
+takie jak ''write'', ''send'', … zapiszą tylko część danych jeśli w buforze
+systemowym skończy się miejsce.
-Dlatego zarówno przy odbieraniu jak i wysyłaniu trzeba sprawdzać zwracaną ilość przetworzonych danych.
+Dlatego zarówno przy odbieraniu jak i wysyłaniu trzeba sprawdzać zwracaną ilość
+przetworzonych danych.
 ==== Funkcje blokujące / nieblokujące =====
-Zasadniczo funkcje które wymagają wysłania lub odebrania danych z sieci mogą się //zablokować//, tj. po ich wywołaniu program zatrzymuje się do czasu zakończenia żądanej operacji (por. z definicją [[https://pubs.opengroup.org/onlinepubs/9699919799/basedefs/V1_chap03.html#tag_03_77|blocking]] z POSIX).
+Zasadniczo funkcje które wymagają wysłania lub odebrania danych z sieci mogą
+się //zablokować//, tj. po ich wywołaniu program zatrzymuje się do czasu
+zakończenia żądanej operacji (por. z definicją
+[[https://pubs.opengroup.org/onlinepubs/9799919799/basedefs/V1_chap03.html#tag_03_48|blocking]] z POSIX).
 \\
 Przykłady funkcji które mogą się zablokować to:
@@ Linia 40: / Linia 76: @@
   * ''accept'' (czeka aż przyjdzie nowe połączenie)
   * ''gethostbyname'' / ''getaddrinfo'' (czeka na odpowiedź od serwera nazw, o ile zaszła konieczność odpytania).
-<html><div style="margin-top:-1.4em"></html>
+<html><div style="margin-top:-1.4em"></div></html>
 Funkcje wykonujące tylko operacje lokalne są nieblokujące.
 \\
-Przykłady takich funkcji (sieciowych) to: ''socket'',  ''bind'', ''listen'', ''setsockopt'', ''gethostbyname'' / ''getaddrinfo'' (o ile funkcja nie odpytywała serwera nazw).
+Przykłady takich funkcji (sieciowych) to: ''socket'',  ''bind'', ''listen'', ''setsockopt'', ''gethostbyname'' / ''getaddrinfo'' (o ile funkcja nie odpytywała serwera nazw, co można wymusić odpowiednimi flagami).\\
-<html></div></html>
+<small>Funkcja zamykająca połączenie – ''shutdown'' – jest nieblokująca, natomiast funkcja zamykająca gniazdo – ''close'' – może się blokować dla gniazd połączeniowych dla których ustawiono na nim opcję SO_LINGER na czas wysłania danych z bufora systemowego, ale nie dłużej niż ilość sekund podana w opcji SO_LINGER[[https://pubs.opengroup.org/onlinepubs/9799919799/functions/close.html|[1]]].</small>
 Można zmienić domyśle blokujące zachowanie przestawiając gniazdo w //tryb nieblokujący//.
-Jeśli wykonanie żądanej funkcji na gnieździe w trybie nieblokującym nie jest możliwe bez czekania, to wykonanie funkcji nie powodzi się (zwracany jest wynik ''-1'') a zmienna ''errno'' jest ustawiana na ''EAGAIN'' lub ''EWOULDBLOCK''((Wyjątkiem jest funkcja ''connect'', która rozpoczyna nawiązywanie połączenia w tle, zwraca ''-1'' i ustawia ''errno'' na ''EINPROGRESS''.)). \\ Gniazdo przestawia się w tryb nieblokujący podobnie jak każdy inny deskryptor pliku:
+\\
-<html><div style="margin:-1.4em 0 -1.4em 0"></html>
+**Jeśli wykonanie żądanej funkcji na gnieździe w trybie nieblokującym nie jest
+możliwe bez czekania, to wykonanie funkcji nie powodzi się (zwracany jest wynik
+''-1'') a zmienna ''errno'' jest ustawiana na ''EAGAIN'' lub ''EWOULDBLOCK''**((
+Wyjątkiem jest funkcja ''connect'', która rozpoczyna nawiązywanie połączenia w
+tle, zwraca ''-1'' i ustawia ''errno'' na ''EINPROGRESS''.)).
+\\
+Gniazdo przestawia się w tryb nieblokujący podobnie jak każdy inny deskryptor pliku:
+<html><div style="margin:-1.2em 0 -1.2em 0"></html>
 <code cpp>fcntl(fd, F_SETFL, fcntl(fd, F_GETFL) | O_NONBLOCK)</code>
 <html></div></html>
 Niektóre funkcje sieciowe (np. ''recv'', ''send'') pozwalają na ustawienie w polu flag wartości ''MSG_DONTWAIT'', która wykonuje żądaną operację w trybie nieblokującym niezależnie od tego w jakim trybie pracuje gniazdo:
-<html><div style="margin-top:-1.4em"></html>
+<html><div style="margin-top:-1.2em"></html>
 <code cpp>recv(fileDescriptor, buff, buffSize, MSG_DONTWAIT);</code>
 <html></div></html>
-Uwaga: w BSD/POSIX socket API każde nowo utworzone gniazdo działa w trybie blokującym, nawet jeżeli gniazdo zostało utworzone w wyniku działania funkcji ''accept'' na nasłuchującym gnieździe działającym w trybie nieblokującym.
+**Uwaga: w BSD/POSIX socket API każde nowo utworzone gniazdo działa w trybie
+blokującym, nawet jeżeli gniazdo zostało utworzone w wyniku działania funkcji
+''accept'' na nasłuchującym gnieździe działającym w trybie nieblokującym.**
 <small>
-W Linuksie można ustawiać tryb nieblokujący wykorzystując też niebędące częścią standardu POSIX rozszerzenia: 1) jeżeli ostatni argument funkcji ''socket'' będzie zsumowany z ''SOCK_NONBLOCK'', to nowo stworzone gniazdo będzie w trybie nieblokującym (''[[https://man7.org/linux/man-pages/man2/socket.2.html|man 2 socket]]''), 2) jeżeli zamiast funkcji ''accept'' wykorzysta się odpowiednik tej funkcji rozszerzony o pole flag – ''accept4'' – i poda flagę ''SOCK_NONBLOCK'' (''[[https://man7.org/linux/man-pages/man2/accept4.2.html|man 2 accept4]]'')
+Według standardu POSIX z 2024 roku tryb nieblokujący można ustawiać też
+sumując ostatni argument funkcji ''socket'' ze stałą ''SOCK_NONBLOCK''
+[[https://pubs.opengroup.org/onlinepubs/9799919799/functions/socket.html|[1]]],
+jak i
+ustawiając flagę ''SOCK_NONBLOCK'' w polu flag funkcji ''accept4''
+[[https://pubs.opengroup.org/onlinepubs/9799919799/functions/accept.html|[2]]]
+(wersja funkcji ''accept'' z dodatkowym polem flag).
+Linux od dawna wspiera stałą ''SOCK_NONBLOCK''.
 </small>
 ==== Zadania =====
-//Zadanie 1.// Stwórz serwer TCP, który w pętli akceptuje nowe połączenia i je ignoruje (tzn. nie odbiera ani nie wysyła danych, nie zamyka połączeń).
+~~Zadanie.#~~ Stwórz serwer TCP, który w pętli akceptuje nowe połączenia
+i je ignoruje (tzn. nie odbiera ani nie wysyła danych, nie zamyka połączeń).
-//Zadanie 2.// Stwórz klienta TCP który:
+~~Zadanie.#~~ Stwórz klienta TCP który:
   * łączy się pod podany adres
   * w pętli:
     * wysyła dane
     * wypisuje kolejny numer i ilość wysłanych danych
+<html><div style="margin-top:-1.4em"></div></html>
 Połącz klienta do serwera z zadania 1.
-<html><small></html>
+<small>
-Możesz sprawdzić poleceniem ''netstat'', np. ''netstat -tn'', ile bajtów jest w buforze odbiorczym/nadawczym (Recv-Q i Send-Q)
+Możesz sprawdzić poleceniem ''netstat'', np. ''netstat -tn'', ile bajtów jest w
-<html></small></html>
+buforze odbiorczym/nadawczym (kolumny Recv-Q i Send-Q).
+</small>
-//Zadanie 3.// Stwórz klienta TCP który:
+~~Zadanie.#~~ Stwórz klienta TCP który:
   * łączy się pod podany adres
   * ustawia tryb nieblokujący
@@ Linia 82: / Linia 137: @@
     * wypisuje kolejny numer i ilość wysłanych danych
     * jeśli wysłał mniej danych niż chciał, kończy się
+<html><div style="margin-top:-1.4em"></div></html>
 Połącz klienta do serwera z zadania 1.((W tym zadaniu warto porównać wynik dla klienta z lokalnego komputera i ze zdalnego komputera))
 ===== Protokół strumieniowy / zorientowany na wiadomość =====
-//Zadanie 4.// Napisz serwer TCP który po odebraniu połączenia, do jego zamknięcia, wykonuje w pętli:
+~~Zadanie.#~~ Napisz serwer TCP który po odebraniu połączenia, do jego
+zamknięcia, wykonuje w pętli:
   * odbiera do 10 bajtów
   * wypisuje ile bajtów odebrał i co odebrał
-//Zadanie 5a.// Napisz klienta TCP który wysyła cały alfabet po jednej literze. Podłącz się (wielokrotnie) do serwera z zadania 4. \\
+~~Zadanie.#~~a Napisz klienta TCP który wysyła cały alfabet po jednej literze.
-//Zadanie 5b.// Napisz klienta TCP który wysyła wielokrotnie((10-20 razy)) po kilkanaście liter. Podłącz się (wielokrotnie) do serwera z zadania 4. \\
+Podłącz się (wielokrotnie) do serwera z zadania 4. \\
-<html><small></html>(W zadaniach 5a i 5b łącz się do swojego komputera.)<html></small></html>
+~~Zadanie.#5~~b Napisz klienta TCP który wysyła wielokrotnie((10-20 razy)) po
+kilkanaście liter. Podłącz się (wielokrotnie) do serwera z zadania 4.
-//Zadanie 6.// Powtórz zadanie 4 dla UDP.
+~~Zadanie.#~~ Powtórz zadanie 4 dla UDP. \\
+~~Zadanie.#~~ Powtórz zadanie 5a i 5b dla UDP.
-//Zadanie 7.// Powtórz zadanie 5a i 5b dla UDP.
+<small>
+~~Zadanie.#~~ Napisz klienta TCP który w wielokrotnie:
+<html><div style="margin-top:-1.4em"></div></html>
+  * losuje wielkość tablicy znaków do wysłania (w zakresie 1500 do 3500)
+  * wypełnia tablicę znakiem ''.'', wstawia ''b'' na jej początek, ''e'' na koniec
+  * wysyła całą tablicę
+  * czeka 10ms
+<html><div style="margin-top:-1.4em"></div></html>
+Następnie napisz serwer TCP który po odebraniu połączenia, do jego
+zamknięcia, w pętli odbiera do 1MB danych, a następnie sprawdza w każdej odebranej porcji
+na jakich pozycjach znajdują się znaki 'b' i 'e'.\\
+Przed uruchomieniem programu, zmień ustawienia swojego interfejsu sieciowego poleceniami:
+<html><div style="margin-top:-1.4em"></div></html>
+  ip link set lo mtu 1500
+  tc qdisc add dev lo root netem delay 2ms 3ms 90% distribution pareto
+<html><div style="margin-top:-1.4em"></div></html>
+Aby wrócić do domyślnych ustawień, wpisz:
+<html><div style="margin-top:-1.4em"></div></html>
+  ip link set lo mtu 65535
+  tc qdisc del dev lo root
+</small>
-//Zadanie 8.// Jak w strumieniu danych – czyli w połączeniu TCP – przesyłać dane tak by serwer wiedział kiedy cała wiadomość dotrze?
+~~Zadanie.#~~ Jak w strumieniu danych – czyli w połączeniu TCP – przesyłać dane
+tak by serwer wiedział kiedy cała wiadomość dotrze?
-//Zadanie 9.// Jak w protokole UDP zapewnić, że cała wiadomość została odebrana?
+~~Zadanie.#~~ Jak w protokole UDP zapewnić, że cała wiadomość została odebrana?
 ===== Kolejność danych i (nie)zawodność  =====
-//Zadanie 10.// Wykonaj z roota poniższe polecenie, które spowoduje pomieszanie kolejności pakietów wysłanych przez interfejs ''lo'':
+~~Zadanie.#~~ Wykonaj z roota poniższe polecenie, które spowoduje pomieszanie
+kolejności pakietów wysłanych przez interfejs ''lo''.
+\\
+Następnie uruchom ponownie programy z zadań 4÷7.
+<html><div style="margin-top:-1.4em"></html>
 <code>
 tc qdisc add dev lo root netem delay 5ms 5ms distribution normal loss 10%
 </code>
+<html></div></html>
-Aby przywrócić domyślne zachowanie, wpisz:
+Aby przywrócić domyślne zachowanie po wykonaniu ćwiczeń, możesz wpisać:
+<html><div style="margin-top:-1.4em"></html>
 <code>
 tc qdisc del root dev lo
 </code>
+<html></div></html>
-//Zadanie 11.// Uruchom ponownie programy z zadań 5 i 7.
+~~Zadanie.#~~ Przygotuj program, który wyśle 1000 pakietów UDP zawierających
+kolejne liczby.
-//Zadanie 12.// Przygotuj program, który wyśle 1000 pakietów UDP zawierających kolejne liczby.
+~~Zadanie.#~~ Wykonaj z roota poniższe polecenie, które spowoduje ograniczenie
+prędkości wysyłania pakietów i przetestuj program z poprzedniego zadania:
-//Zadanie 13.// Wykonaj z roota poniższe polecenie, które spowoduje ograniczenie prędkości wysyłania pakietów i przetestuj program z poprzedniego zadania:
+<html><div style="margin-top:-1.4em"></html>
 <code>
 tc qdisc add dev lo root tbf rate 10kbps burst 1.5kb limit 10kb
 </code>
+<html></div></html>
-<html><small></html>
+<small>
+Dla TCP możesz zobaczyć gromadzone przez system operacyjny informacje używane
-Dla TCP możesz zobaczyć gromadzone przez system operacyjny informacje używane do dobrania prędkości do możliwości łącza używając polecenia ''ss'' z przełącznikiem ''i'', np: \\
+do dobrania prędkości do możliwości łącza używając polecenia ''ss'' z
-''ss -atip''
+przełącznikiem ''i'', np:      ''ss -atip''
+</small>
-<html></small></html>
-//Zadanie 14.// Jak w protokole UDP radzić sobie z kolejnością pakietów? Jak radzić sobie ze zgubieniem pakietów?
+~~Zadanie.#~~ Jak w protokole UDP radzić sobie z kolejnością pakietów?
+Jak radzić sobie ze zgubieniem pakietów?
 ===== Opcje gniazd =====
@@ Linia 163: / Linia 253: @@
 </code>++++
-Funkcja ''fcntl'' (''man fcntl open'') pozwala na ustawienie (''F_SETFL'') opcji ''O_NONBLOCK'' potrzebnej do nieblokującej obsługi gniazd. (''O_NONBLOCK'' można też ustawić sumując ostatni argument funkcji ''socket'' z ''SOCK_NONBLOCK''.)
+Funkcja ''fcntl'' (''man fcntl open'') pozwala na ustawienie (''F_SETFL'') opcji ''O_NONBLOCK'' potrzebnej do nieblokującej obsługi gniazd.

Jan Kończak

Narzędzia użytkownika

Narzędzia witryny

Różnice

Narzędzia strony