Duże przedsięwzięcia informatyczne stanowią często przedmiot zamówień publicznych. Dotyczy to informatyzacji administracji państwowej, urzędów celnych, ubezpieczeń społecznych, policji, służby zdrowia, pomocy społecznej itp. Podmiotem składającym takie zamówienia może być: państwo, jednostka samorządu terytorialnego lub instytucja publiczna. Duże zamówienia publiczne stanowią przedmiot zabiegów ze strony konkurujących ze sobą firm w wielu krajach. W Polsce sprawy zamówień publicznych reguluje ustawa z 1994 roku(1).

Zgodnie z polskim i międzynarodowym prawem jakiekolwiek zamówienia publiczne o wartości przekraczającej określony przepisami prawa pułap kosztów (w krajach Unii Europejskiej(2) jego wysokość zależy od branży) wymagają ogłoszenia przetargu. Zgłaszając ofertę, uczestnik przetargu wymienia wszystkie swoje atuty, w tym przedkłada uzyskane certyfikaty jakości ISO na oferowane wyroby i usługi oraz listę referencyjną zrealizowanych przedsięwzięć. Obecnie do przetargu w Polsce stają wyłącznie firmy krajowe. Zdana się, że sposób wywiązywania się firm informatycznych z podjętych zobowiązań budzi sporo wątpliwości, terminy są przekraczane, a stosowane metody, zwłaszcza w zakresie planowania, analizy, dokumentowania i kontroli, wykazują chałupniczy charakter.

Sytuacja zmieni się po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej. Procedury przetargowe na zamówienia publiczne mają podstawę prawną w postaci ogólnej dyrektywy(3) o koordynacji procedur przyznawania kontraktów oraz szczegółowej, o kolejnym numerze identyfikacyjnym, zawężonej do zleceń w dziedzinie energii, transportu i telekomunikacji. Na podstawie art. 67 Układu Europejskiego(4) polskie przedsiębiorstwa uzyskały dostęp do wspólnotowego rynku zamówień publicznych; firmy unijne otrzymały analogiczne uprawnienia, jednak odroczone na okres przejściowy, który nie może być dłuższy niż 10 lat. Ograniczenie nie dotyczy jednak podmiotów gospodarczych UE, które mają siedzibę w naszym kraju. Układ Europejski zachęcająco przyznaje w początkowym okresie więcej uprawnień stronie polskiej, ale nie słychać, jak dotąd, o wygranych polskich firm na przetargach ogłaszanych za granicą. Poza sektorem publicznym każda firma prywatna może równieżogłosić przetarg na duże zlecenie informatyczne.

Przygotowania do członkostwa w UE oznaczają zmierzanie ku unifikacji i standaryzacji w rozmaitych dziedzinach działalności, w rym w dyscyplinach technicznych, przystosowanie regulacji prawnych, zmiany strategii marketingowych, otwarcie rynku nie tylko na gotowe wyroby, ale także na usługi projektowe. Trzeba likwidować bariery techniczne, administracyjne i fiskalne. Można się spodziewać, iż po przystąpieniu do Unii Europejskiej polskie firmy informatyczne oraz innych branż spotkają się z zagraniczną konkurencją na rynku zamówień publicznych w Polsce.

Nie ma powodu do kompleksów pod względem opanowania metod technicznych i poziomu wiedzy ogólnej. Podczas porównań niekorzystnie wypada znajomość procedur jakościowych oraz traktowanie obowiązku sporządzania licznych dokumentówjako przerostu biurokracji. Trzeba zmienić świadomość wykonawców i wzorem starszych dyscyplin inżynierskich przywyknąć do przeglądów technicznych i kontroli jakości na każdym etapie wytwarzania, ze wszystkimi dalszymi skutkami tych działań. Kształcenie informatyków na poziomie uniwersyteckim powinno być ukierunkowane w większym niż dotąd stopniu na zapew-nieniejakości. Perspektywa przystąpienia do UE stanowi wyzwanie pod względem dorównania standardom jakościowym. Ich przyswojenie pozwoli konkurować z przedsiębiorcami z innych państw członkowskich.

Barbara Begier

(1) Ustawa z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych, tekst jednolity: Dz. U., 1998, nr 119, póz. 773.
(2) Unia Europejska została utworzona na mocy traktatu z Maastricht, który po podpisaniu, a następnie ratyfikowaniu przez kraje członkowskie wszedł w życie l listopada 1993; od kwietnia 1994 roku Polska ubiega się o członkostwo w Unii Europejskiej.
(3) Dyrektywa Rady Unii Europejskiej (dawnej Rady Ministrów Wspólnoty Europejskiej) nr 93/37/EEC oraz dyrektywa nr 93/38/EEC.
(4) Układ Europejski ustanawiający stowarzyszenie między Rzeczpospolitą Polską, z jednej strony, a Wspólnotami Europejskimi i ich Państwami Członkowskimi, z drugiej strony, Dz. U., 1994, nr 11, póz. 38. Po 1994 roku czterokrotnie nowelizowany, wszedł w życie l lutego 1994 roku.