Co wspólnego mogą mieć procesory tekstu z polityką? Czy tylkq stary slogan, że wszystko, nawet jedzenie chleba, może być polityką? W tym jednak przypadku naprawdę istnieje związek między wprowadzeniem do użytku nowego procesora tekstu a polityką i kulturą. Północ Afryki jest zamieszkała przez dwa ludy - Arabów i Berberów. Berberowie są ludnością autochtoniczną, Arabowie przybyli ponad 1000 lat temu i zdominowali miejscowych. Berberowie przyjęli nową religię - islam (przedtem, w dobie panowania rzymskiego, duże wpływy miało chrześcijaństwo ­do dzisiaj z dumą wspomina się św. Augustyna, który był Ber­berem), jednak nie dali sobie narzucić obcej kultury. Ciągle żywa jest więź między poszczególnymi narodami berberyjski­mi, rozrzuconymi od Libii po Maroko. Utrzymanie się tej wię­zi jest tym bardziej zdumiewające, że miejsca zamieszkania różnych grup narodowościowych są odległe od siebie o setki i więcej kilometrów, przedzielone górami i pustynią. Arabowie chcieli zasymilować swych sąsiadów różnymi spo­sobami, np. w okresie walki o niepodległość Algierii populary­zowano hasło mające zjednoczyć naród algierski: Naszą ojczyzną jest Algieria, naszą religią jest islam, naszym językiem jest język arabski. Jeszcze w roku 1986 (według relacji znajomych) można było znaleźć się w areszcie za używanie w życiu oficjal­nym języka berberyjskiego, będącego jednym z głównych ele­mentów kulturowej tożsamości Berberów. Obecnie przywraca mu się należne miejsce - na uniwersytecie w Tizi Uzu otwarto pierwszy wydział filologii berberyjskiej, ale jeszcze wiosną roku 1990, w czasie kampanii wyborczej do rad narodowych, zada­wano kandydatom pytania, czy są za utrzymaniem kultury ber­beryjskiej w mowie, czy także w piśmie. W piśmie są widoczne największe różnice obu języków. W języku arabskim pisze się od strony prawej do lewej, a pier­wszą kartką tekstu jest skrajnie prawa kartka książki. W języku berberyjskim sposób zapisu jest podobny jak w językach euro­pejskich. Różne w obu językach są ilości liter, cyfr, sposób li­czenia, oczywiście słownictwo, gramatyka itp. Od dłuższego czasu istniały procesory tekstu w języku arab­skim, często tworzone lub sponsorowane przez bogate kraje Półwyspu Arabskiego. W ubiegłym roku powstał (jak można się było spodziewać - na emigracji) pierwszy procesor tekstu w języku berberyjskim. Do posługiwania się tym procesorem jest wymagana karta graficzna EGA, gdyż, podobnie jak proce­ Bory w języku arabskim, ten także pracuje w trybie graficznym. Autor procesora wykonał nie tylko dużą pracę informatyka, lecz także językoznawcy. Zdając sobie sprawę, że wprowadze­nie procesora do powszechniejszego użytku siłą rzeczy narzuci swoistą standaryzację pisma, poświęcił wiele czasu na opraco­wanie. znaków graficznych poszczególnych liter, korzystając ze wzorców odległych od siebie zarówno w przestrzeni, jak i w czasie. Brał pod uwagę częstość używania znaków, ich czy­telność itp. Procesor oczywiście umożliwia używanie znaków alfabetu łacińskiego, natomiast nie umożliwia wplatania tekstów w języku arabskim, co tylko częściowo da się wytłuma­czyć rozbieżnościami obu języków, jak choćby wspomniany kierunek zapisu. Pojawienie się procesora ma kapitalne znaczenie dla rozwoju piśmiennictwa w języku berberyjskim, a tym samym odrodze­nia i rozwoju kultury berberyjskiej, słabo dotychczas prezen­towanej w postaci pisemnej. Dyskietka z procesorem jest wysyłana z Paryża bezpłatnie, tylko za zwrotem kosztu nośnika i opłat pocztowych. Autor za­strzega, że procesor w żadnym razie nie może być przedmio­tem komercji, jawnie ani pośrednio. Nie można go włączyć do ofert handlowych oprogramowania lub sprzętu, nie można wa­runkować sprzedaży innych produktów od przyjęcia (za dar­mo!) tego procesora, nie można też w ogłoszeniach reklamo­wych informować, że jest bezpłatnie dołączany do zakupionego sprzętu lub oprogramowania.   Biskra, Algieria Błażej Koska