Konferencja ICL CUA '90
Przedstawiciele Sekcji PTI - Klubu Użytkowników Systemów Komputerowych ICL mieli okazję - na zaproszenie organizatorów - wziąć udział w konferencji angielskiego stowarzyszenia użytkowników ICL (ICL CUA UK). Konferencja odbyła się w dniach od 30 maja do 1 czerwca 1990 w Birmingham. Organizacja i rozmach wydarzenia mogły przyprawić o zawrót głowy. Obejmowało ono pięciostrumieniowe całodzienne cykle seminariów, stale czynną wystawę i imprezy towarzyszące. W konferencji uczestniczyli: ponad 500 delegatów reprezentujących członków ICL CUA (UK), kilkudziesięciu przedstawicieli zaproszonych organizacji zagranicznych, wysokich szczebli menedżerowie ICL oraz ponad 50 firm oferujących produkty i usługi informatyczne.
Sesje plenarne pozwoliły spotkać się użytkownikom z dyrektorami ICL. Było ich wielu - być może z przyczyny, na którą zwrócił uwagę jeden z dyskutantów. Otóż jeśli użyć symbolu najpowszechniej stosowanego do przedstawiania zjawisk ekonomicznych - piramidy, to struktura zarządzania ICL przypomina piramidę odwróconą: najszerszym, górnym bokiem jest „top management" ICL. Ale żarty na bok. Przedstawiciele ICL mówili o dużych osiągnięciach firmy w roku 1989 oraz strategii i celach na najbliższe lata. Oprócz konserwatywnie kreślonej przez firmę linii rozwoju systemów otwartych i związanej z tym współpracy ICL z grupą Unix International, bodaj po raz pierwszy usłyszeliśmy, iż firma chętnie widzi małych kooperantów, wspomagających współpracę z użytkownikami w drodze oferty sprzętu, oprogramowania i usług. Ich działalność rozszerza rynek wyrobów ICL, a to w dłuższych okresach przynosi korzyści również samej firmie.
Seminaria zgrupowano w pięciu cyklach tematycznych: zarządzanie informacją, usługi informacyjne, tworzenie systemów, eksploatacja systemów i tematy specjalne.
Zarządzanie informacją. Coraz częściej ośrodki informatyczne przekształcają się w centra informacyjne w swoich organizacjach. Problemy organizacji systemów informacyjnych dla potrzeb zarządzania - to dziedzina zwana technologią informatyczną (IT). Obejmuje ona zagadnienia: strategii definiowania i planowania potrzeb informacyjnych użytkownika a szczególnie kadry zarządzającej; planowania sieci komputerowych w organizacjach gospodarczych; kontroli jakości danych oraz zarządzania dostępem do różnych typów danych; kierowania projektami i zarządzania zasobami ludzkimi.
Z problemami rozwoju IT wiąże się szkolenie informatyków i menedżerów, niezbędne do zrozumienia nowych metod pracy i organizacji centrów informacyjnych. O wadze zagadnienia świadczy fakt powstania projektu biblioteki standardów dokumentacyjnych „IT Infrastructure Library", którą prezentował przedstawiciel Central Computer & Telecommunication Agency (CCTA). Biblioteka ta jest dostępna za niezbyt wygórowaną opłatą i zalecana zarówno organizacjom prywatnym, jak i państwowym. W ślad za „IT Infrastructure Library", podzieloną na tomy odpowiadające krokom prac nad systemem informacyjnym, CCTA oferuje szkolenia i konsultacje. Całość tej pracy dostarcza narzędzi planowania, organizacji i kontroli usług informacyjnych zgodnych z normą BS 5750/ISO 9001.
Usługi informacyjne. W ślad za rozwojem IT menedżerowie, technicy i operatorzy potrzebują praktycznych wskazówek co do organizacji usług informacyjnych. O doświadczeniach w tej dziedzinie mówili przedstawiciele organizacji użytkowników ICL. Ewolucja usług informacyjnych przebiega w różny sposób; na ogół z centrum obliczeniowego wydziela się komórki odpowiedzialne za uzgadnianie zakresu i jakości informacji z użytkownikami (Service Management), określa strategię i kryteria jakości (Service Culture), formułuje standardowe umowy precyzujące wzajemne obowiązki użytkownika i centrum (Service Level Agreements). Komórki te z reguły zaczynają od nowa formułowanie polityki informacyjnej, prowadzą ocenę i selekcję oprogramowania oraz szkolenie zespołów informatyków i użytkowników. Szczególną wagę przywiązuje się do organizacji przyjaznego użytkownikowi systemu komunikowania oraz procedur zabezpieczania i odtwarzania systemu. Również istotne jest modelowanie i monitorowanie sieci, tak aby zapewniały one właściwe parametry czasu i jakości udostępnionej informacji.
W wyniku przemian organizacji ośrodków obliczeniowych wiele z nich pracuje w trybie zleceń, rozliczając koszty usług z poszczególnymi odbiorcami nawet w ramach jednej organizacji (przykład: BBC). Metoda ta jest niewątpliwie pracochłonna dla ośrodka informacyjnego, ale wymusza precyzyjne planowanie i kontrolę kosztów.
Tworzenie systemów. Rozwój systemów będzie w najbliższych latach łatwiejszy dzięki polityce systemów otwartych (open systems) oraz stosowania standardowych narzędzi wspomagających wytwarzanie systemów. Na sesji miano udowodnić tę tezę, przywołując przykłady zastosowania takich narzędzi, jak CASE, SSADM i relacyjne bazy danych. Dyskusję rozpoczął przedstawiciel ICL, dowodząc, że prawie każdy dostawca sprzętu czuje się obecnie zobowiązany zaakceptować strategię systemów otwartych, a ICL był jednym z pierwszych, którzy to zrozumieli. Strategia ta jest, według ICL, środkiem do rozwoju komunikacji. Przynosi już obecnie praktyczne korzyści stosującym ją firmom, polegające na przyspieszeniu prac nad systemem i ułatwieniu jego konserwacji.
W następnym seminarium tej sesji zaprezentowano ciekawy pogląd na metodę prototypowania systemu, przewyższającą, zdaniem autorki, strukturalne metody projektowania. Przewaga ta polega na: skróceniu czasu czekania użytkownika na widoczne efekty pracy projektantów (co ma niezaprzeczalne znaczenie psychologiczne), na wymuszeniu na projektantach znalezienia właściwego modelu funkcjonowania systemu, bez gubienia się w szczegółach, które są dopracowywane w dalszych etapach przy ścisłej współpracy z użytkownikiem, na prezentowaniu systemu użytkownikowi, co pozwala przyjrzeć mu się i „wyczuć" znacznie łatwiej niż zrozumieć modele i schematy oraz na szybszym wprowadzaniu zmian systemu. Prace nad prototypem osłabiają jednak kontrolę zadań projektowych, autorzy bowiem przywiązują mniejszą wagę do kwestii specyfikacji systemu i określenia liczby iteracji niezbędnych do jego uruchomienia. Opracowany tą metodą system jest lepiej przykrojony do aktualnych wymagań, może natomiast nie przystawać do długofalowych zmian danej dziedziny zarządzania. Dlatego też postuluje się doskonalenie metody pośredniej, określonej mianem „prototypowania strukturalnego".
Specjalną uwagę przywiązuje się do stosowania Słownika Danych (Data Dictionary, DD) jako głównego narzędzia prac nad systemem. Ewolucja słowników, które stały się zbiornicą informacji o systemie informatycznym i informacyjnym, spowodowała odejście od nazwy DD i wylansowania przez ANSI terminu IRDS (Information Resource Dictionary System - System Słownika Zasobów Informacyjnych). Słownik ten zawiera: definicję danych i procesów, informację dokumentacyjną i techniczną oraz model dziedziny zarządzania. Słownik IRDS może współdziałać z systemami zarządzania bazą danych i językami czwartej generacji, jest ergonomiczny oraz stanowi znormalizowany model danych i systemu. Definicja słownika i jego elementów jest przedmiotem intensywnych prac instytucji standaryzacyjnych. Współgrają one z trendem systemów otwartych. Normalizacja słownika danych jest również niezbędna dla wprowadzenia metod automatyzacji prac projektowych (CAD/CAM). Metody te ciągle jeszcze nie są zbyt popularne; któryś z mówców stwierdził, iż centra informatyczne są jedynymi organizacjami, które nie wdrożyły powszechnie do codziennej praktyki komputerowych narzędzi pracy. Niemniej intensywnie poszukuje się nowych narzędzi i technik. IT, jak produkcja przemysłowa, zmierza do wytwarzania coraz bardziej skomplikowanych produktów z użyciem standardowych, małych komponentów, powoduje również znaczne zróżnicowanie specjalizacji wytwórców produktu. Wraz ze złożonością systemów rosną wymagania co do ich przyjaznego kontaktu z użytkownikiem. Informatycy uświadamiają sobie socjologiczno-kulturowe aspekty wprowadzania systemów informatycznych: wagę psychologii pracy, opór przeciw innowacjom, problem koordynacji zespołów itp.
W całym przebiegu konferencji dawał o sobie znać humanistyczny nurt informatyki. Wydaje się to godne podkreślenia, my bowiem ciągle jeszcze skupiamy się na aspektach technicznych, zapominając - jak fanatycy rewolucji przemysłowej zapomnieli o ekologii - o pozatechnicznych aspektach zastosowań informatyki.
Eksploatacja systemów. Ten nurt był związany głównie z problematyką organizacji systemu z punktu widzenia użytkownika końcowego. Celem było pokazanie możliwości nowoczesnych systemów, które ułatwiają życie użytkownikowi. Jako przykład zbliżenia informatyki do użytkownika podano ewolucję ośrodka obliczeniowego w centrum informacyjne. Przede wszystkim ośrodek zaoferował użytkownikom pakiety oprogramowania umożliwiające im elastyczne kształtowanie i wykorzystywanie własnych, „osobistych" zbiorów danych. W tej sytuacji prace informatyków skupiły się na tworzeniu odpowiedniego oprogramowania i jego ulepszonych wersji, szkoleniu użytkowników i konserwacji systemu. Jednocześnie udoskonalono system rozliczeń za usługi obliczeniowe.
Wraz z rozwojem mikrokomputerów pojawiają się w kontaktach ośrodek obliczeniowy-użytkownik konflikty nowego rodzaju. Systemy „osobiste" są znacznie bardziej zbliżone do użytkownika i mu przyjazne. Rzadko daje się obecnie wmówić wykształconemu na nich użytkownikowi, że niewygodne dla niego rozwiązania są jedynymi możliwymi. Wiele z narzędzi stosowanych na mikrokomputerach musi być adaptowanych do dużych systemów zarządzania, z dbałością o detale, takie jak np. czytelne i jednozaczne ekrany „menu", selektywny dostęp do danych, dystrybucja informacji do poszczególnych odbiorców. Podstawowym miernikiem jakości systemu jest „styk z użytkownikiem" (user interface), łatwość użycia, ergonomiczność, zgodność ze specyfikacją i zastosowanie graficznych narzędzi komunikacji użytkownika z systemem.
Tematy specjalne. Sesja ta łączyła zainteresowania użytkowników z różnych dyscyplin uniwersalnymi narzędziami i technikami IT. Przedstawiciel ICL prezentował przykładowe rozwiązania w systemach sprzedaży detalicznej, które mogą być przenoszone do innych zastosowań. Ponadto omówiono rozwiązania i zamierzenia rozwojowe systemu obsługującego sieć handlową Sainsbury, w szczególności zastosowanie w systemie czytników kodów kreskowych oraz transmisji danych w systemie EDI (Electronic Data Interchange).
Omówiono również pierwszy dostępny na rynku system doradczy w dziedzinie zarządzania produkcją ICL OMAC 2000 Manufacturing System. Specjalne seminarium poświęcono zagadnieniom wyboru właściwego dostawcy usług komputerowych. Sformułowano kolejne kroki: określanie typu usług, zdefiniowanie celu firmy i w ślad za tym - celu systemu informatycznego, dopuszczenie jednego bądź wielu dostawców, poszukiwanie dużego lub małego producenta, rolę specjalistów IT w pomyślnym wdrażaniu systemu, udział menedżerów firmy w określaniu zadań i wyborze systemu.
Uniwersalnym narzędziem będzie w latach najbliższych Unix. Omówiono rozwój systemu, poczynając od jego korzeni opracowanych przez Bell i AT&T, linie rozwojowe Microsoft ... Xenix i Berkeley...Sunos aż do oferowanego dziś systemu V.4. Już obecnie w ponad 50% zastosowań ekonomicznych korzysta się z Unixa i przewiduje się, że w 1993 roku 52% wszystkich zastosowań będzie uruchomionych pod tym systemem. Intensywnie prowadzi prace grupa Unix International zrzeszająca ponad 150 firm.
Wystawa. Towarzysząca konferencji wystawa dostarczyła oferty oprogramowania, sprzętu i usług dla pełnej gamy produktów ICL, również i tych starszych, których wytwarzanie już zakończono. Świadczy to zapewne o odpowiedzialności firmy i poszanowaniu klienta oraz o rynkowej odpowiedzi na zapotrzebowanie ze strony małych firm - kooperantów ICL. Jednym ze znaczących elementów wystawy były stoiska oferujące usługi szkoleniowe (nie tylko z informatyki). Jest to dziedzina coraz szerzej wykorzystująca narzędzia informatyczne. O jej rozwoju świadczy fakt, iż na początku czerwca odbywała się w Londynie wystawa poświęcona wyłącznie usługom szkoleniowym. Kilka słów na ten temat postaram się przekazać w jednym z następnych biuletynów.
Kuluary i imprezy towarzyszące. W oficjalnych potyczkach firma ICL jest atakowana przez swoich klientów za liczne niedociągnięcia. Jeden z grzechów głównych - to niedostatek informacji dla użytkowników sprzętu. Krąży opinia (temat ten powraca od kilku lat), że ICL wycofa się lada dzień z produkcji dużych systemów. Ale w kuluarach mówi się również o dobrej kondycji firmy i nie najgorzej ocenia współpracę z nią. Robi dobre wrażenie dbałość (choć czasami tylko deklarowana) o użytkownika. Podkreślano wkład merytoryczny firmy w przygotowanie konferencji; w każdym seminarium brał udział koordynator z strony ICL, odpowiadający za jego właściwy poziom.
Bogaty program konferencji był trudny do prześledzenia nawet dla kilkuosobowej delegacji. Problem ten znakomicie rozwiązywał jednokartkowy, wydawany codziennie biuletyn, komentujący wydarzenia lub przypominający o szczególnie ważnych punktach programu. Jeden z wieczorów konferencji poświęcono wręczeniu nagród stowarzyszeniu użytkowników. W trakcie konferencji zebrano ankietę obrazującą zainteresowanie poszczególnymi seminariami i wystawą oraz ocenę ich poziomu. Wyniki tej ankiety zostaną wkrótce opublikowane w jednym z wydawnictw ICL CUA i zapewne posłużą za punkt wyjścia przyszłorocznej konferencji. Te drugoplanowe, wydawałoby się, wydarzenia znakomicie stymulują starania organizatorów i uczestników o podtrzymanie poziomu konferencji, jak również poczynania firmy zmierzające do lepszej współpracy z użytkownikami. Zdarzały się, co prawda, złośliwe mikrofony i nieodpowiedzialne rzutniki, ale były szybko pacyfikowane przez doskonale funkcjonujący zespół techniczny. A oprócz merytorycznego poziomu bardzo dobrze można ocenić wdzięk i angielski humor prowadzących poszczególne sesje, którzy starali się nadać każdej z nich osobisty i indywidualny charakter; warto uczyć się od Anglików lekkiego dyskutowania o poważnych problemach.
W sekretariacie naszego Klubu są do dyspozycji członków materiały informacyjne zebrane w trakcie konferencji.
Wiceprezes Sekcji PTI - Klubu Użytkowników
Systemów Komputerowych ICL
Ewa Rożniecka
