Sprawozdanie Zarządu Głównego z działalności PTI
Polskie Towarzystwo Informatyczne w dniu 7 maja 1990 r. liczyło 1934 członków. Wśród ogólnej liczby członków jest 99 członków założycieli.
W latach 1987-1989 przyjęto do Towarzystwa ogółem 815 członków; 303 osoby z listy członków skreślono, głównie z powodu niepłacenia składek.
Od poprzedniego Zjazdu PTI minęły trzy lata, z których dwa upłynęły w warunkach postępującego kryzysu polityczno gospodarczego. Mimo stałej gotowości Towarzystwa do konstruktywnego dialogu o losach polskiej informatyki, nie mieliśmy zbyt wielu okazji do jego prowadzenia, a wygłaszane przez nas tezy - najczęściej w formie wypowiedzi publicystycznych - nie spotkały się z żadnym odzewem.
Po uformowaniu rządu koalicyjnego Zarząd Towarzystwa ogłosił gotowość pełnej współpracy z rządem w dziele poprawy stanu polskiej informatyki. Odbyło się kilka spotkań Prezesa m.in. z Ministrem Przemysłu, kierownictwami Urzędu Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń, Ministerstwa Edukacji Narodowej i Ministerstwa Finansów. Należy mieć nadzieję, że w nowych warunkach współpraca z administracją państwową okaże się bardziej owocna. Zjazd powinien potwierdzić pragnienie włączenia się Towarzystwa do dzieła rekonstrukcji kraju i zobowiązać nowo wybrane władze Towarzystwa do realizacji służącej temu polityki.
Działalność statutowa Towarzystwa
Na obecnym Zjeździe odbywa się wręczenie medali zwycięzcom drugiej edycji Konkursu im. J. Trybulskiego na najlepsze gospodarcze zastosowania informatyki; delegaci mają więc możliwość osobistej oceny wyników tego konkursu. Tradycyjny konkurs na najlepsze prace magisterskie z informatyki, organizowany - podobnie jak Konkurs im. J. Trybulskiego - przez Oddział Dolnośląski, przerywa kryzys. Na ostatni konkurs (w roku akademickim 1988/89) wpłynęło kilkanaście prac; jest to co prawda liczba zbliżona do plonów podobnych konkursów organizowanych przez inne towarzystwa, oznacza jednak wyraźne zmniejszenie zainteresowania naszym konkursem.
Kontynuowaliśmy regularne wydawanie Biuletynu PTI. Dzięki niemu dysponujemy bieżącym źródłem drukowanej informacji o naszej działalności. Trzeba jednak zauważyć, że zainteresowanie członków Towarzystwa aktywną współpracą z biuletynem jest niewielkie, redakcja stanowczo nie skarży się na nadmiar materiałów. Utrzymanie Biuletynu PTI, a nawet jego rozszerzenie, jest możliwe i byłoby pięknym wykorzystaniem tradycji, której już się dorobiliśmy. Wymaga jednak zdecydowanego zwiększenia aktywności członków Towarzystwa, jego oddziałów, kół i sekcji.
W okresie sprawozdawczym PTI podjęło inicjatywę częściowego finansowania wydawania książek informatycznych. W jednej konkretnej sprawie zawarto porozumienie z WNT; koszty wydawnicze wzrastają jednak tak gwałtownie, że nie jest pewne, czy na kontynuowanie tego rodzaju inicjatyw będzie nas stać.
W roku akademickim 1988/89 PTI przyznało stypendia naukowe pięciu członkom Towarzystwa na łączną sumę 2 mln 970 tys. zł. Jeden ze stypendystów złożył już kolokwium habilitacyjne.
Wobec stałego oporu władz NOT nie udało się doprowadzić do końca sprawy nadawania stopni specjalizacyjnych z informatyki. Wydaje się, że w nowym klimacie i przy nowych zasadach kształtowania uposażeń problem jest mniej istotny niż w latach ubiegłych. Ewentualne zamknięcie sprawy wymaga jednak decyzji Zjazdu.
Realizując wytyczne Uchwały II Zjazdu prowadziliśmy stałą działalność na rzecz prawnego uregulowania problemów własności oprogramowania i właściwego honorowania jego twórców. Zarząd Główny powołał w tym celu specjalną komisję, która opracowała przyjęte przez władze Towarzystwa „Stanowisko w sprawie ochrony prawnej oprogramowania" i projekt odpowiednich zapisów prawnych. Dokumenty te zostały szeroko rozpropagowane, a następnie przedłożone Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych Senatu Rzeczpospolitej Polskiej wraz z naszym wnioskiem o wszczęcie postępowania legislacyjnego. Nasze stanowisko zyskało też poparcie Ministerstwa Przemysłu, Urzędu Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń oraz Ministerstwa Edukacji Narodowej. Wydaje się jednak, że problem ochrony oprogramowania stanowi tylko jeden z aspektów większej całości - kwestii stworzenia warunków rozwoju przemysłu usług informatycznych, o którym mówimy szerzej w innym miejscu referatu.
Zgodnie z Uchwałą II Zjazdu, w październiku 1988 roku odbyła się uroczysta konferencja poświęcona czterdziestoleciu polskiej informatyki. Konferencja ta zgromadziła wielu pionierów i sporo osób zainteresowanych historią naszej dyscypliny. Wygłoszone referaty zostały opublikowane przez PTI, a potem przedrukowane w czasopiśmie Informatyka.
Komisja do spraw informatyki w oświacie we współpracy z Ministerstwem Edukacji Narodowej opracowała zasady organizacji ogólnokrajowego konkursu informatycznego dla młodzieży szkolnej, który ma być przeprowadzany corocznie poczynając od roku szkolnego 1990/91. Komisja zajmowała się również ustaleniem zasad współpracy merytorycznej Towarzystwa w wydawaniu czasopisma dla nauczycieli Komputer w szkole.
Działalność oddziałów
III Zjazd zamyka proces organizowania trzech oddziałów naszego Towarzystwa: Dolnośląskiego, Małopolskiego i (Górnośląskiego. W trakcie bieżącej kadencji można było zaobserwować utrwalenie takiej oto specjalizacji oddziałów:
· prowadzenie konkursów na najlepsze prace magisterskie i najlepsze wdrożone rozwiązania informatyczne (Oddział Dolnośląski);
· promocja firm komputerowych (Oddział Górnośląski; 9 seminariów);
· działalność wydawnicza (Oddział Górnośląski; 7 opracowań);
· szkoły i konferencje (Oddziały Górnośląski i Małopolski; Szczyrk, Krynica i Softarg);
· współpraca ze szkolnictwem (Oddział Dolnośląski; Wakacje z komputerem i Ferie z komputerem);
· uruchomienie ośrodka szkoleniowego (Oddział Małopolski). Jak widać z powyższego zestawienia, w oddziałach dominuje działalność szkoleniowo-informacyjna, co należy uznać za zjawisko zdecydowanie pozytywne.
Do mankamentów działalności oddziałów trzeba zaliczyć zbyt mały wysiłek kierowany na tworzenie kół (oprócz Wrocławia i Krakowa) oraz niewielki zasięg działalności wydawniczej. W zakresie tzw. bazy materialnej należy odnotować fakt wyposażenia biur oddziałów w sprzęt komputerowy, co powinno usprawnić pracę oraz pozwolić na rozszerzenie zakresu działalności.
Wypada zauważyć, że w ostatniej kadencji nadal nie udało się powołać Oddziału Mazowieckiego, co jest dziś wręcz nietaktem.
Działalność kół
W ostatniej kadencji liczba kół zwiększyła się o jedno - Koło w Sandomierzu. Wykazało się ono znacznym dorobkiem w zakresie szkoleń i pomocy dla młodzieży szkolnej.
W działających kołach przeważają imprezy o charakterze odczytowo-seminaryjnym oraz jest nadal udzielana pomoc placówkom oświatowym w uruchamianiu i prowadzeniu laboratoriów komputerowych.
Należy dobrze oceniać działanie Koła w Szczecinie, będącego organizatorem Sekcji informatyki w zarządzaniu i dwóch ogólnopolskich imprez: Szkoły wiosennej PTI i stałego seminarium „Informatyka w zarządzaniu" w Julinie.
Wysiłkiem Koła w Gdańsku została uruchomiona Centralna Biblioteka Towarzystwa, gromadząca wiele serii raportów zagranicznych instytucji informatycznych, publikacje PTI (materie ze szkół, konferencji itd., których jest wcale niemało) i dary książkowe. Biblioteka wydaje biuletyn o nabytkach i może prowadzić wypożyczenia pocztowe.
Obserwując działalność kół należy zwrócić uwagę na pewną istotną prawidłowość: lepsze efekty osiągają koła środowiskowe niż funkcjonujące w ramach jednego przedsiębiorstwa, które zamykają się na ogół w problemach dręczących informatykę tej firmy.
Z pewnym żalem należy odnotować niewielką aktywność kół warszawskich oraz zanik działalności Koła w Białymstoku i Koła w Lublinie.
Działalność sekcji
Jednym ze statutowych celów Towarzystwa jest popieranie działalności naukowej i naukowo-technicznej we wszystkich dziedzinach informatyki. Prace w tym zakresie Towarzystwo realizuje w sekcjach tematycznych. Są one powoływane przez Zarząd Główny. Najczęściej powołanie sekcji następuj z inicjatywy grupy członków PTI zainteresowanych określoną tematyką.
Dotychczas powołano następujące sekcje (w nawiasach rok powołania): Sekcję formalnych metod inżynierii oprogramowania (1983), grafiki komputerowej (1986), informatyki w zarządzaniu (1986), języka Ada (1983), języków informacyjno-logicznych (1982), Klub użytkowników systemów komputerowych ICL (1983), Klub użytkowników systemów komputerowych Riad (1986), Sekcję metodyki i dokumentacji projektów i programów (1987), modelowania i oceny działania systemów komputerowych (1982), systemów z bazą wiedzy (1986), systemów mikrokomputerowych (1984), Klub mikrokomputerów osobistych przy Oddziale Dolnośląskim, Klub mikrokomputerów szesnastobitowych Koła w Poznaniu, Międzyszkolny klub mikrokomputerowy przy Oddziale Dolnośląskim, Szkolny klub mikrokomputerowy Koła w Poznaniu, Sekcję zastosowań mikrokomputerów w nauczaniu dzieci niepełnosprawnych (1986) i Sekcję zastosowań informatyki w medycynie (1987).
Sekcje grupują od kilkunastu do kilkudziesięciu członków. Każda z sekcji określa swój regulamin i formy działalności. Najczęściej działalność ta polega na organizowaniu odczytów;= seminariów, kursów lub konferencji. Sekcje gromadzą publikacje, nawiązują kontakty z producentami sprzętu, rozpowszechniają informacje o prowadzonych pracach itp. Działalność ta nie jest ograniczana przez władze Towarzystwa; sekcje same ustalają plany swojej pracy, samodzielnie dysponują przyznanymi im funduszami. Jedynie w razie większych wydatków jest konieczna zgoda Zarządu Głównego.
Poprzedni Zjazd Towarzystwa ocenił pozytywnie prace szkoleniowe sekcji i zalecił ich kontynuowanie. W ostatniej kadencji działalność sekcji rozwijała się rozmaicie. Oprócz sekcji dobrze pracujących i mających rzeczywiście duże osiągnięcia, jak np. Klub użytkowników systemów komputerowych ICL, Sekcja modelowania i oceny działania systemów komputerowych, Sekcja języka Ada, Sekcja informatyki w zarządzaniu, Sekcja metodyki i dokumentacji projektów i programów - są sekcje, które w dłuższych okresach praktycznie działalności nie prowadziły. Jest to niewątpliwie zjawisko niepokojące i wymaga ono głębszej analizy ze strony nowych władz Towarzystwa.
Działalność szkoleniowa jest prowadzona nie tylko przez koła, oddziały i sekcje, lecz także przez Zarząd Główny. Wymienić tu należy zwłaszcza cieszące się nie malejącym powodzeniem coroczne Szkoły Jesienne PTI w Mrągowie.
Współpraca z zagranicą
Do ważnych osiągnięć Towarzystwa należy zaliczyć podjęcie współpracy z Międzynarodową Federacją Przetwarzania Informacji (IFIP). PTI nie jest członkiem IFIP wobec sprzeciwu PAN monopolizującej oficjalne stosunki Polski z międzynarodowymi stowarzyszeniami naukowymi. Byliśmy jednak organizatorami trzech posiedzeń grup roboczych IFIP w Polsce, a także współfinansowaliśmy udział polskich informatyków, których referaty zostały przyjęte na Kongres IFIP w San Francisco. Jest to o tyle ważne, że PAN - będąca oficjalnym członkiem IFIP - na to pieniędzy nie znalazła, choć swego przedstawiciela na ten kongres wysłała.
Dobrze układała się współpraca Sekcji - Klubu użytkowników systemów komputerowych ICL z Międzynarodową Federacją klubów ICL. Kongres tej federacji, zorganizowany w Polsce przez naszą sekcję w roku 1988, zyskał dobrą opinię i był przykładem wzorowej organizacji.
Od początku kadencji do marca 1989 sprawami współpracy z zagranicą zajmował się prezes PTI. W marcu ub. r. Zarząd Główny powołał Komisję zagraniczną.
Działalność zagraniczna Zarządu Głównego w kadencji 19871990 koncentrowała się na wymianie korespondencji z zagranicznymi towarzystwami informatycznymi zainteresowanymi współpracą z PTI. W tym okresie listy z deklaracją współpracy wymieniono z następującymi towarzystwami zagranicznymi: Gesellschaft fur Informatik e.V. z RFN oraz Federacion Espanola de Sociedados de Informatica z Hiszpanii. Zainteresowanie współpracą z PTI wyraziły następujące towarzystwa: Union of Bulgarian Mathematicians, CS Vedeckotechnicka Spolećnost z Czechosłowacji, Lithuanian Society of The Computerists oraz IEEE Computer Society z USA. Wszystkim zainteresowanym towarzystwom przesłano materiały o PTI. Mimo kilkakrotnych prób, współpracy z węgierskim John von Neumann Society nawiązać się nie udało.
Odrębnym przejawem działalności zagranicznej Zarządu Głównego było nawiązanie kontaktów w dziedzinie prawnej ochrony oprogramowania z kilkoma firmami prawniczymi i towarzystwami informatycznymi z Wielkiej Brytanii, Japonii, Kanady i USA. Kontakty te ułatwiły opracowanie stanowiska PTI w sprawie prawnej ochrony oprogramowania w Polsce.
Działalność gospodarcza Towarzystwa
W ostatniej kadencji była kontynuowana działalność gospodarcza, w ramach której wykonano wiele prac badawczo-usługowych z dziedziny informatyki. Od początku tej kadencji PTI działa zgodnie z decyzją Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług o prowadzeniu działalności gospodarczej, co uniemożliwiło rozszerzenie działalności i zakresu prowadzonych prac. Dla sprawowania nadzoru nad działalnością gospodarczą oraz wypracowywania propozycji dotyczących polityki gospodarczej Towarzystwa i form jej prowadzenia Zarząd Główny powołał w roku 1987 Komisję do spraw działalności gospodarczej; pracowała ona w składzie siedmioosobowym, grupując przedstawicieli Zarządu Głównego i oddziałów.
Zgodnie z przyjętymi zasadami, większość realizowanych prac dotyczyła szkoleń i kursów, ekspertyz, analiz i projektów koncepcyjnych oraz tworzenia oprogramowania. Konsekwentnie przestrzegano zasady, że kierownikiem pracy może być wyłącznie członek PTI.
Główne dane dotyczące prowadzonych prac ilustruje następujące zestawienie:
1987 1988 1989
Liczba zawartych umów 343 441 283
Wartość umów (tys. zł) 370 504 792 788 104 306
Średnia wartość umowy (tys. zł) 1 080 1 798 3 690
Liczba wykonawców 2 535 3 097 2 239
Zdając sobie sprawę z możliwego spadku liczby umów, na początku 1989 roku Zarząd Główny i Komisja do spraw działalności gospodarczej podjęli prace nad celowością wyodrębnienia tej działalności i realizowania jej w innych formach gospodarczych, np. fundacji lub spółki. Ze względu jednak na zmieniające się przepisy i brak stabilnych zasad gospodarczych nie wyodrębniono dotychczas działalności gospodarczej, natomiast rozpoczęto prace nad modyfikacją jej zakresu, np. organizowanie ogólnodostępnych szkoleń i kursów, dochodowych i na bardzo wysokim poziomie.
Prowadzenie działalności gospodarczej pozwoliło na finansowanie działalności statutowej Towarzystwa bez jakichkolwiek dotacji zewnętrznych. Zysk z działalności gospodarczej w kolejnych latach kształtował się następująco: 1987: 62 012 tys. zł, 1988: 107135 tys. zł, 1989: 157 755 rys. zł.
Stan finansowy Towarzystwa
Podstawowe informacje o stanie finansowym Towarzystwa w poszczególnych latach zamieszczono w materiałach uzupełniających. Tutaj podajemy tylko zdolność finansową Towarzystwa na dzień 1 stycznia 1990 po sporządzeniu bilansu za rok 1989 (w tys. zł).
1987 1988 1989
Wpływy 86049 266 503 487 524
Wydatki 13 263 85 657 153 982
Wynik (działalności statutowej 62012 107135 333542
i gospodarczej oraz stan majątku)
Postępująca inflacja zmusza - zdaniem ustępującego Zarządu - do ustalenia nowej wysokości składki członkowskiej PTI, wyrażonej w jednostkach relatywnych.
Administracja Towarzystwa
Administrację PTI tworzą pracownicy etatowi i zatrudnieni na podstawie umowy-zlecenia. Struktura zatrudnienia jest następująca.
Zatrudnienie etatowe: Zarząd Główny 9 osób (8 etatów), Oddział Dolnośląski 4 osoby (2 etaty) i Oddział Górnośląski 3 osoby (2 etaty).
Zatrudnienie na podstawie umowy-zlecenia: Zarząd Główny 2 osoby, Oddział Dolnośląski 2 osoby, Oddział Górnośląski i Oddział Małopolski 3 osoby; koła, sekcje 3 osoby.
Usługi administracji dotyczą zarówno działalności statutowej, jak i gospodarczej.
