Krajowe projekty sieci komputerowych (II)
1. Wybrane komponenty sieci KASK
Spośród nowych produktów powstających w ramach programu KASK warto zwrócić uwagę na dwa istniejące już w formie prototypowej, a dotyczące sprzętu, który zyskuje w kraju coraz szersze upowszechnienie. Pierwszym takim produktem jest oprogramowanie sieciowe dla komputerów R-34 oraz serii IBM 43xx. W odróżnieniu od powstałego oprogramowania dla R-32, cechuje je całkowita niezależność od wcześniej użytkowanego oprogramowania. Użytkownik komputera, nie tracąc dotychczasowych aplikacji ani nie dokonując ich modyfikacji, zyskuje dodatkową możliwość pracy w sieci. Osiąga się to posadawiając oprogramowanie sieciowe oraz dotychczas eksploatowane w IBM-owskim nadsystemie VM. Ceną tego rozwiązania jest - jak pokazują eksperymenty - kilkuprocentowe zmniejszenie wydajności całego systemu komputerowego.
Drugim produktem jest oprogramowanie mikrokomputerów IBM PC jako inteligentnych terminali. Terminal, dołączany do węzła podsieci transmisji danych, pełni funkcje stacji transferu plików. Jest przy. tym istotne, że może on dynamicznie przełączać się z sieciowego na lokalny tryb pracy. Oznacza to np., że pracując w lokalnym systemie DOS można jednocześnie oczekiwać na zrealizowanie uprzednio -Zamówionego transferu plików.
Zbudowane komponenty mogą być także wykorzystane do budowania sieci funkcjonujących niezależnie 'od sieci KASK. Rozpowszechnienie tych rozwiązań poza środowiskiem uczelnianym będzie zależało w decydującym stopniu od resortu łączności. Dalszym celem programu KASK jest utworzenie krajowej sieci komputerowej opartej na standardach ISO/OSI.
2. Inne projekty
Do innych prac nad rozległymi sieciami komputerowymi należą: projekt SKJS/2 (Sieć Komputerowa Jednolitego Systemu) realizowany w latach 1984-1986 przez Politechnikę Wrocławską i Instytut Komputerowych Systemów Automatyki i Pomiarów oraz projekt TELE JS-M realizowany obecnie przez IKSAiP.
Efektem projektu SKJS/2 było oprogramowanie sieci komputerowej złożonej z R-32 jako komputerów obliczeniowych oraz teleprocesorów EC 8371 pełniących równocześnie funkcję komputerów czołowych i węzłów podsieci transmisji danych. Chodziło o wytworzenie sieci, która w całości byłaby oferowana przez jednego producenta sprzętu komputerowego. Usługi oraz standardy w sieci SKJS były prawie takie, jak w sieci MSK. Badania testowe pilotowej instalacji złożonej z komputerów ośrodków obliczeniowych IKSAiP-u i Politechniki zakończyły się potwierdzeniem poprawnego funkcjonowania sieci. Pomimo pozytywnych wyników oraz wcześniejszych zamierzeń budowy kolejnej wersji sieci z wykorzystaniem R-34, prace zakończyły się na pierwszej wersji. Powodem była centralnie powzięta decyzja wyboru IBM-owskiej sieci SNA jako zasadniczego kierunku rozwoju dla krajowego przemysłu komputerowego. Trzeba też odnotować fakt, że - mimo propozycji NBP - wdrożenie sieci SKJS/2 nie nastąpiło z powodu „braku zainteresowania" prawnego właściciela oprogramowania.
Projekt TELE JS-M opiera się na koncepcji SNA opracowanej przez IBM w latach siedemdziesiątych, a więc w okresie, gdy rozpoczynano prace nad tworzeniem standardów międzynarodowych. Aczkolwiek bardzo rozpowszechnione, sieci tego rodzaju są obecnie bądź modyfikowane, bądź zastępowane sieciami akceptującymi standardy ISO. Projekt ten jest wyczerpująco omówiony w pracy .
3. Uwagi końcowe
Obecnie w Polsce nie funkcjonuje trwale rozległa sieć komputerowa. Istniejące konfiguracje sieci KASK mają ciągle charakter eksperymentalny. Sytuacja ta nie zmieni się dopóty, dopóki nie powstanie publiczna sieć transmisji danych. Łączność krajowa należy do najgorszych w państwach europejskich. Podjęto wprawdzie decyzję importu węzłów przyszłej sieci transmisji danych POLPAK, ale wymaga to najpierw uzyskania zezwolenia COCOM na transfer nowej technologii. Pozytywnym symptomem jest także opracowanie przez Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Telekomunikacji TELPRO w Warszawie, a więc placówki mocno związanej z resortem łączności, prototypu węzła mikroprocesorowego CP-8, który przeszedł pomyślnie próby eksploatacyjne, m.in. w sieci KASK, i jest dostępny obecnie jako produkt handlowy.
Są prowadzone prace nad dwoma typami sieci ISO/OSI przez środowiska uczelniane wykorzystujące rozwiązania sieci KASK, oraz SNA - przez przemysł komputerowy na podstawie oprogramowania firmowego IBM, pozyskiwanego w różnorodny sposób. Wielu użytkownikom będzie prawdopodobnie obojętny typ sieci, jaki mieliby stosować - interesować ich będzie wyłącznie sprawne jej funkcjonowanie. Obecnie jednak rozwiązania KASK stanowią już konkretną ofertę handlową, podczas gdy TELE JS-M ofertę taką dopiero przygotowuje. Światowy rozwój sieci zmierza wyraźnie ku rozwiązaniom ISO-wskim. Rozwiązania te akceptują w coraz szerszym zakresie producenci sprzętu komputerowego, w tym także IBM. Szczególne znaczenie zyskują te koncepcje w zachodniej Europie w miarę przybliżania się terminu jej integracji gospodarczej.
Prognoza rozwoju sieci w Polsce oparta na „interpolacji" dotychczasowej ich historii byłaby bardzo pesymistyczna. Będą jednak pojawiać się zagrożenia, które wymuszą pewien rozwój. Na przykład tak jak obecnie sprawna automatyczna łączność telefoniczna warunkuje podejmowanie pewnych inicjatyw gospodarczych, podobnie w niedługim czasie wymaganie to rozszerzy się na dostęp do poczty elektronicznej i usługi transferu plików. Znamienny jest fakt, że kraje EWG przewidują całkowite przejście na komputerowe systemy prowadzenia i rozliczania transakcji handlowych oraz zapowiadają, iż każda operacja wprowadzania informacji nie zapisanej na nośniku komputerowym będzie pociągać dodatkową, solidną opłatę. Należy też odnotować pewne zjawiska pozytywne: pojawiła się możliwość dołączenia się do zachodnioeuropejskiej sieci EARN (European Academic Research Network), zainteresowanie sieciami deklaruje coraz większa liczba instytucji, potencjalni użytkownicy czekają na dostęp do poczty elektronicznej itp. Formuje się więc pewna grupa nacisku na resort łączności, a sam resort rezygnuje z dotychczasowego monopolu na usługi telekomunikacyjne. Sprostanie oczekiwaniom jutra wymaga namysłu i przygotowań już dzisiaj. Nawet przejmowanie obcych rozwiązań nie będzie możliwe bez samodzielnie zdobytego doświadczenia przy realizacji własnych projektów.
Literatura
1. Kociatkiewicz P.: Stan obecny i rozwój systemów teleprzetwarzania danych w Instytucie Komputerowych Systemów Automatyki i Pomiarów, Prace Naukowe Centr. Obl. Pol. Wr. 1989, 9, Konferencje 4, Sieci komputerowe - projektowanie, zastosowania, eksploatacja, s. 159-173.
Zbigniew Huzar
Centrum Obliczeniowe Politechniki Wrocławskiej
