Krótki kurs języka P (18)
Rozpatrywać
Ten czasownik pochodzenia obcego jest nadużywany w znaczeniu „rozważać", „omawiać", ,,opisywać" itp. i tymi czasownikami należy go zastępować.
Rozumieć
Wyrażenie rozumieć coś pod czymś jest germanizmem. Lepiej pisać rozumieć coś przez coś.
System
Jest to wyraz bardzo często nadużywany. Im częściej powtarza się w tekście, tym dzieło - w mniemaniu autora -jest bardziej naukowe. Słowem system określa się różne pojęcia, m.in. „duży układ", i wówczas jego użycie, jako terminu, jest w pełni uzasadnione. Nie należy nim jednak zastępować wyrazu układ w takich np. kontekstach, jak międzynarodowy układ jednostek, układ dziesiętny, układ dwójkowy. Używanie wyrazu system w znaczeniu „sposób", „metoda" jest rażące.
Szansa
Piszemy szansa czego (nie: do czego, dla czego, na co).
Różniczkować
W znaczeniu matematycznym piszmy różniczkować względem czegoś (nie: po czymś).
Rząd
W tekstach spotykamy często wyrażenia w rodzaju: rzędu 5 minut, ciężar rzędu 2 kilogramów, wysokość rzędu 150 metrów, suma rzędu tysiąca złotych itp. Wyraz rząd jest tutaj użyty niewłaściwie i należy go zastąpić słowem około. Użycie wyrażenia rzędu jest poprawne tylko wówczas, gdy chodzi rzeczywiście o, potocznie mówiąc, rząd wielkości, ściślej zaś - rząd wartości, a więc piszemy np., że chodzi o kwotę rzędu setek, tysięcy, milionów złotych.
Się
Przypominamy: się jest zaimkiem ruchomym. Stałe umieszczanie się po czasowniku jest właściwe językowi rosyjskiemu, w którym zaimek ten pisze się łącznie z czasownikiem. W języku polskim umieszczanie się po czasowniku bywa rażące zwłaszcza wtedy, kiedy zaimek ten wypada na końcu zdania.
ZAMIAST Żadnych prac nie prowadzi się.
PISZMY Żadnych prac się nie prowadzi.
Szereg
Jest to natrętne wyrażenie używane w funkcji liczebnika nie~~ określonego, co sprawia, że jego pierwotne znaczenie „rząd" wraz bardziej się zaciera. Szereg jest wyrażeniem nadzwyczaj nieprecyzyjnym - nie wiemy bowiem, czy w tekście oznacza „kilka", „parę", „niemało", czy „tyle", „wiele", „mnóstwo", „kilkadziesiąt", ,,kilkanaście", „dużo". Pod słowem szereg kryją się więc rozmaite treści. Oznacza ono także „niejeden", „niektórzy", a nawet „różny", „rozmaity", „odmienny". Czasami wyraz szereg jest w zdaniu w ogóle zbędny. Warto zwrócić uwagę na rażącą składnicę w wyrażeniach typu w szeregu artykułach (poprawnie: w szeregu artykułów), w szeregu zakładach (poprawnie: w szeregu zakładów). W pracach związanych z matematyką, w których szereg ma określony sens, jest bowiem terminem, używanie go zamiast przeróżnych wyliczonych tutaj wyrazów nie jest właściwe.
Redaktorskie zastępowanie w tekście wyrazu szereg jakimś innym wyrażeniem irytuje autora - najczęściej dlatego, że poprawka nie jest celna. Redaktor nie musi przecież wiedzieć, co autor miał na myśli pisząc np. szereg odmian: czy ich kilkadziesiąt, czy kilka, czy też „rozmaite" odmiany, a więc po prostu odmiany. Byłoby oczywiście lepiej, gdyby sam wyrażał się precyzyjniej. ARA
