Dwa znaczenia pojęcia mikroelektronika
Niewątpliwą inspiracją i tłem dla tej dyskusji jest opublikowany kilka lat temu za granicą, a ostatnio w przekładzie na język polski, Raport dla Klubu Rzymskiego “Mikroelektronika i społeczeństwo” (red. Günter Friedrichs i Adam Schaff).
W Raporcie używa się terminu mikroelektronika w istocie w odniesieniu do wpływu komputerów, technik komputerowych, na życie i rozwój gospodarczy społeczeństw w skali lokalnej i w skali międzynarodowej. Chodzi więc o lokalne i globalne skutki zastosowań technik komputerowych, a nie tylko samej elektroniki. Moje wątpliwości budzi użycie terminu mikroelektronika w tak szerokim znaczeniu. Może to prowadzić do powstania głębokiego nieporozumienia. Swoje przekonanie opieram na istotnych argumentach przemawiających za tym, aby zmienić sposób używania terminu mikroelektronika w planowanym przedsięwzięciu.
Po pierwsze, nigdzie na świecie nie ma instytutów mikroelektroniki ani wydziałów mikroelektroniki w uniwersytetach lub innych szkołach wyższych (ani w Polsce, ani w krajach zaawansowanych technologicznie), są natomiast instytuty informatyki i wydziały informatyki.
Po drugie, nie ma czasopism mających w tytule termin mikroelektronika, istnieje zaś ogromna liczba czasopism poświęconych — zgodnie z ich tytułem — komputerom i informatyce.
Po trzecie, wśród stowarzyszeń zawodowych lub naukowo–technicznych próżno szukać stowarzyszenia mikroelektroników, istnieje natomiast znaczna liczba krajowych towarzystw komputerowych lub informatycznych, np. British Computer Society, IEEE Computer Society (organizacja amerykańska), Gesellschaft für Informatik w RFN, a nawet — Polskie Towarzystwo Informatyczne.
Po czwarte wreszcie, i to jest może najważniejsze, powstałe w ostatnich latach główne programy badawcze w dziedzinie rozwoju technologii informacyjnej wyróżnia, lecz też zdecydowanie odróżniają, mikroelektronik od techniki komputerowej.
Największy europejski program badawczy w tej dziedzinie, ESPRIT, którego sponsorem jest Komisja EWG, nosi nazwę European Strategic Programme for Research and Development in Information Technologies, a więc dotyczy w swej rozciągłości technologii informacyjnych, a nie mikroelektroniki. Mikroelektronika stanowi natomiast jeden z pięciu głównych obszarów badawczych, finansowanych w ramach tego programu. Są to, w kolejności wymienionej w oryginalnym dokumencie (w celu uniknięcia nieporozumień zachowuję brzmienie angielskie): advanced microelectronics, software technology, advanced information processing, office systems oraz computer integrated manufacturing.
Tak więc w sposób oczywisty widać, że mikroelektronika nie jest wiodącą wśród technik komputerowych czy technologii informacyjnych, choć nikt nie zaprzeczy, że zajmuje wśród nich poczesne miejsce, odpowiadające jej znaczeniu w rozwoju technologicznym.
Inny ważny program, brytyjski projekt Alveya, nosi nazwę A Programme for Advanced Information Technology, a więc znowu w tytule dotyczy technologii informacyjnej, a nie mikroelektroniki. Wśród czterech głównych dziedzin, które uznano za decydujące dla rozwoju tej technologii, znajdują się: software engineering, man–machine systems, intelligent knowledge–based systems oraz VLSI developments, a więc mikroelektroniki nie wymieniono nawet z nazwy, choć zakresem odpowiada jej ostatni z wymienionych kierunków.
Amerykańska inicjatywa wojskowej agencji DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency), znana jako Strategic Computing, powstała jako największa odpowiedź USA na japoński projekt komputerów piątej generacji, obejmuje trzy główne kierunki badawcze: artificial intelligence, computer science oraz microelectronics.
Badania w poszczególnych kierunkach dotyczą:
(1) nowych technologii programowania, w celu zapewnienia elastycznego i inteligentnego zachowania się maszyn;
(2) nowych równoległych architektur komputerowych, w celu zwiększenia szybkości obliczeń;
(3) nowych materiałów i procesów wytwórczych, w celu stworzenia znacznie szybszych mikroukładów.
Ponownie więc mikroelektronika występuje jako samodzielna dyscyplina, ale obejmująca wyraźnie tylko część kierunków badawczych.
Podobne przykłady można by mnożyć, ale sądzę, że dostarczone dowody są wystarczająco oczywiste, aby uwierzyć, że mikroelektronika jest i powinna być częścią — istotną, ale tylko częścią, ogólniejszego programu rozwoju technologii informacyjnej (lub technik komputerowych).
