Pierwsza polska lokalna sieć komputerowa typu “magistrala”
Pierwsze lokalne sieci komputerowe — obejmujące swoim zasięgiem obszar do 10 km2 — powstały na początku lat siedemdziesiątych. Od tego czasu można obserwować prawdziwą eksplozję sieci instalowanych na świecie. Ocenia się, że działa kilkadziesiąt tysięcy rozmaitych tego rodzaju systemów. Jak na tym tle wyglądają dokonania polskiej informatyki? W roku 1985 prowadzono prace nad stworzeniem 22 sieci komputerowych, z czego 20 dotyczyło sieci lokalnych. W chwili obecnej (stan na 15 grudnia 1985) działają tylko: sieć dydaktyczna mikrokomputerów “Meritum” (Politechnika Śląska), sieć NETEX (Instytut Sterowania i Techniki systemów Politechniki Wrocławskiej) oraz LSK PR–4 (ZSAK Gliwice). Przewidywane terminy ukończenia pozostałych projektów, w tym także karty Ethernet do Elwro 800 — to koniec lat osiemdziesiątych. Sieć NETEX powstała w Instytucie Sterowania i Techniki Systemów Politechniki Wrocławskiej do zastosowań w dydaktyce i badaniach naukowych (eksperymentalnych). Ponadto chodziło o rozpoznanie problemów projektowania i implementacji takich systemów. W opracowaniach posłużono się oryginalną koncepcją komunikacji w sieci za pomocą mechanizmów języków współbieżnych wysokiego poziomu (Ada, Chill). Umożliwia to łatwe korzystanie z sieci nawet niezbyt zaawansowanym użytkownikom (studenci potrafili uruchamiać własne programy sieciowe już w drugim dniu pracy). Obecnie sieć działa w następującej konfiguracji: komputerami obliczeniowymi są trzy mikrokomputery IMP–85m z systemem operacyjnym CP/M 2.2, każdy z podwójnym napędem dysków 8–calowych, oraz drukarka DZM–180. Transmisja end–to–end odbywa się za pośrednictwem sterowników P–802.3, modułu przyłącza do linii i kabla koncentrycznego o długości 180 m z 24 przyłączami do następnych komputerów; szybkość transmisji wynosi 2 Mb•s-1.
Dziś można w sieci realizować następujące funkcje:
— przesyłanie zmiennych: prostych i strukturalnych oraz obszarów PAO, między procesami (programami) wprost lub po zamianie typu;
— sterowanie zachowaniem się procesów w zależności od warunków istniejących w sieci;
— drukowanie (na żądanie) informacji o stanach szczególnych sieci;
— przesyłanie komunikatów w trybie rozgłoszeniowym do kilku (lub wszystkich) węzłów sieci;
— przesyłanie komunikatów w trybie natychmiastowym na ekran monitora.
Użytkownik, pracując w Fortranie, może opisywać rozwiązanie następujących problemów:
— przetwarzania rozproszonego (współbieżności i sekwencyjności);
— przesyłania plików;
— przesyłania komunikatów (poczty elektronicznej);
— przesyłania zadań i zdalnego ich inicjowania.
Sprzęg (interface) użytkownika, czyli język komunikacji użytkownika z siecią, to zbiór procedur wywoływanych z programów napisanych na Fortranie, składający się z inicjacji, wysyłania i odbioru zmiennych między zdalnymi procesami.
Do realizacji i rozwiązania problemów rozproszonego przetwarzania skonstruowano, uruchomiono i wykorzystano przy tworzeniu oprogramowania systemowego sieci emulator oprogramowania warstwy transportowej, co znacznie ułatwiło i przyspieszyło prace programowe.
Opracowany sprzęg użytkownika jest łatwy w obsłudze i stosowaniu. W trakcie realizacji sieci opracowano metodologię uruchomienia zadań użytkownika. Jest ona — zdaniem autorów — jednym z ważniejszych osiągnięć tego rozwiązania.
Wypracowane metody i uzyskane doświadczenia stanowią gwarancję łatwego dostosowania sieci NETEX do zmienionych wymagań sprzętowych (np. inne mikrokomputery, inny system operacyjny), z założenia bowiem sieć ta ma być siecią heterogeniczną, łączącą mikrokomputery 8–, 16– i 32–bitowe, minikomputery, stacje dysku twardego 30 MB, zestaw sześciu stanowisk CAMAC pod kontrolą MPX, “most” (gate–way) do sieci MSK, pisak itp.
Tak więc sieć NETEX, która łączy sprzęt różnych producentów i wymaga tylko kabla koncentrycznego, przyłączy i sterowników P802.3 (a te elementy wchodzą już do produkcji seryjnej), ma dużą szansę szybkiego rozpowszechnienia w kraju.
Nasuwa się pytanie: czy zawsze wszyscy muszą sami przecierać własne drogi i czy nie można by skorzystać z obcych opracowań, aby skrócić czas wdrażania i zmniejszyć koszty własnych rozwiązań'? Może doświadczenia autorów sieci NETEX przyspieszą powstanie tak oczekiwanych w naszych warunkach sieci lokalnych opartych na PSPD–90, MK45 lub całej rodzinie mikrokomputerów ELWRO serii 500, 600, 800.
Tadeusz Kobylański, Edward Łazar
Instytut Sterowania i Techniki Systemów
Politechniki Wrocławskiej
