Dlaczego polszczyzna jest ważna?
Dnia 9 października w Instytucie Informatyki Politechniki Warszawskiej odbyło się drugie spotkanie zespołu Polskiego Towarzystwa Informatycznego do spraw stosowania języka polskiego w programowaniu początkowym. Wzięło w nim udział 29 osób z różnych ośrodków Polski. Spotkanie rozpoczęło się od pokazu spolszczonych wersji języków programowania Basic i Logo, które przygotowali kol. Tadeusz Wilczek i Andrzej Bączyński. Po pokazie prof. Władysław M. Turski w wystąpieniu pt. “Dlaczego polszczyzna jest ważna?” przedstawił własne poglądy na ten temat podkreślając, iż jesteśmy narodem, który przez wiele lat jedyne co miał ze swej narodowości, to język, musimy więc o tym pamiętać. Nie jest możliwe odseparowanie informatyki, jako nauki, techniki czy dyscypliny przetwarzania od problemów językowych. Na przykładzie krajów arabskich prof. Turski pokazał, na ile sposób myślenia, pisania, tworzenia jest specyficzny dla każdego narodu i zależy od jego kultury. Powielanie obcych schematów myślowych i słownictwa może zakończyć się zupełną klęską i niechęcią do informatyki. Mikrokomputery — zarówno te najprostsze, jak i te profesjonalne — mają szansę stać się narzędziem powszechnego użytku w biurach, bankach itp., czyli wszędzie tam, gdzie klawiatura musi zawierać polskie znaki i gdzie język polski jest przedmiotem przetwarzania. Podsumowując prof. Turski wykluczył możliwość wprowadzenia do polskiej szkoły sprzętu przetwarzania danych nie akceptującego polskich tekstów. Fakt, że krajowi producenci nadal wytwarzają sprzęt, w którym nie ma polskich liter dostępnych na klawiaturze, ekranie i drukarce, jest konsekwencją pobłażliwości i lekceważenia polszczyzny przez nas samych.
Następnie dr inż. Wacław Iszkowski w skrócie przedstawił wnioski z pierwszego spotkania. Dyskutowano na nim o możliwościach i kierunkach wprowadzania języka polskiego do języków programowania stosowanych w nauczaniu początkowym. Propozycję stworzenia języka programowania z polskimi słowami kluczowymi (np. za pomocą spolszczenia) rozważano w tym właśnie kontekście (nikt bowiem ani Pascala, ani języka C, ani Ady nie będzie tłumaczył na język polski i udostępniał informatykom). Mówiąc o spolszczaniu słów kluczowych, na przykładzie języka Basic zastanawiano się nad tym, czy nie lepiej w duchu języka polskiego opracować język programowania dla początkujących. Ponadto zgodzono się co do tego, iż polski zestaw znaków musi być dostępny zarówno na drukarce, jak również na ekranie monitora i klawiaturze. Trudnym problemem jest włączenie polskich znaków do kodu ASCII, tak by np. porównywanie napisów odbywało się zgodnie z przyjętym w Polsce uporządkowaniem leksykograficznym. Nie ulega wątpliwości, że używanie polskich liter jest niezbędne przede wszystkim w komentarzach programów, w treściach napisów, komunikatach o błędach, a także w identyfikatorach obiektów.
W' dyskusji poruszono wiele spraw. Zastanawiając się nad najwłaściwszym językiem programowania stosowanym w nauczaniu początkowym, który nadawałby się do “spolszczenia”, zwrócono uwagę na język Logo. Zainteresowanie tym językiem jest ogromne, naucza się już go w kilku ośrodkach Polski. Zaproponowano, aby spróbować stworzyć polski język programowania (jak również translator) właśnie typu Logo. Prezes PTI prof. W. M. Turski złożył solenne zobowiązanie, że jeśli powstanie inicjatywa stworzenia polskiego języka programowania dla potrzeb nauczania początkowego, to Towarzystwo obejmie patronat i poniesie połowę kosztów, których pozostałą część pokryje zapewne Ministerstwo Oświaty i Wychowania.
Już na spotkaniu doc. Stanisław Waligórski zaproponował osobom bezpośrednio zainteresowanym nauczaniem początkowym przedyskutowanie pomysłu stworzenia polskiego języka programowania typu Logo.
Wiele głosów w dyskusji dotyczyło terminologii informatycznej, proponowano m. in. opracowanie słownika terminologicznego, który byłby wykorzystywany zarówno w szkołach, na uczelniach, jak również w czasopismach i wydawnictwach książkowych. Jest trudno wybrać dobre terminy polskie w pełni oddające sens terminów angielskich. Nie powinno się jednak literalnie ich tłumaczyć, tworząc niezrozumiałe dziwolągi. Informatyka jest nauką młodą, jednakże pewne polskie terminy powstały już wiele lat temu i utrwaliły się w słownictwie informatyków. Wiele osób zajmujących się mikrokomputerami nie potrafi bądź nie chce sięgnąć do istniejącej literatury i skorzystać z bardzo dobrych terminów polskich. Należy je propagować nie tylko w książkach przeznaczonych dla studentów, lecz przede wszystkim w książkach i czasopismach przeznaczonych dla młodzieży, takich jak Bajtek i inne.
Dyskusja na temat wprowadzania języka polskiego do informatyki nie powinna zakończyć się na tym spotkaniu. Mamy nadzieję, że prace dziś zainicjowane, jak również wysiłki podobnych grup w całej Polsce przyniosą odpowiednie rezultaty. Zapraszamy do wzięcia udziału w dyskusji i czekamy na uwagi oraz opinie.
Anna Kuźnicka
