Witold Lipski (1949–1985)
W dniu 30 maja br. zmarł w Nantes we Francji po kilkuletniej ciężkiej chorobie członek PTI, pracownik naukowy Instytutu Podstaw Informatyki Polskiej Akademii Nauk, doc. dr hab. Witold Lipski.
Witold Lipski był naukowcem o wybitnym, twórczym umyśle. W roku 1967 jako laureat XVIII Olimpiady Matematycznej został przyjęty bez egzaminów wstępnych na Studium Podstawowych Problemów Techniki przy Politechnice Warszawskiej. Studia ukończył w roku 1972 z wynikiem bardzo dobrym, uzyskując stopień magistra inżyniera matematyki. Przez dwa następne lata był na studium doktoranckim tej samej uczelni. Pracę doktorską na temat “Kombinatoryczne aspekty teorii wyszukiwania informacji” obronił z wyróżnieniem w dniu 24 lutego 1975 roku przed Radą Naukową Centrum Obliczeniowego PAN, obecnie Instytutu Podstaw Informatyki PAN. W cztery lata później, 19 grudnia 1979 roku, ta sama rada wystąpiła z wnioskiem o nadanie mu stopnia doktora habilitowanego nauk matematycznych na podstawie rozprawy habilitacyjnej pt. “On semantic issues connected with incomplete information data bases” (O zagadnieniach semantycznych związanych z bazami danych o niepełnej informacji).
Zaraz po ukończeniu studiów Witold Lipski podjął pracę w Centrum Obliczeniowym Polskiej Akademii Nauk, przemianowanym później na Instytut Podstaw Informatyki PAN. W ciągu zaledwie dziesięciu lat, które minęły od dnia uzyskania stopnia doktora, stworzył imponujący dorobek naukowy obejmujący trzy ważne i trudne kierunki badawcze: kombinatorykę, teorię wyszukiwania informacji oraz geometrię obliczeniową. W każdej z tych dziedzin opublikował wiele prac, które przyniosły Mu światowy rozgłos. Najbardziej znanym Jego wynikiem była matematyczna teoria baz danych z niepełną informacją, której podstawy położył w rozprawie habilitacyjnej i którą rozwinął następnie w różnych publikacjach. W roku 1984 w czasopiśmie Information Systems (t. 9, nr 1) ukazał się artykuł znanego naukowca francuskiego Henri Prade’a pt. “Lipski’s approach to incomplete information data bases restated and generalized in the setting of Zadeh’s possibility theory” (Podejście Lipskiego do problemu baz danych z niepełną informacją, przedstawione i uogólnione na gruncie teorii możliwości Zadeha).
W roku 1984 spis publikacji naukowych Witolda Lipskiego obejmował około sześćdziesięciu .pozycji. Trzydzieści z tych prac zostało opublikowanych w zbiorach artykułów oraz w najpoważniejszych międzynarodowych czasopismach, m. in. w takich, jak ACM Transactions of Database Systems, Theoretical Computer Science, Information Systems, Journal of ACM, Journal of Information and Systems Science. Dalszych dwadzieścia jeden prac ukazało się w materiałach znanych międzynarodowych konferencji, m. in. MFSC, ICALP, International Conference on Very Large Data Bases, ACM SIGMOD symposia. Witold Lipski jest autorem dwóch książek wydanych w kraju; są to: Kombinatoryczne aspekty teorii wyszukiwania informacji (Warszawa, PWN 1975) oraz Kombinatoryka dla programistów (Warszawa, WNT 1982). W druku znajduje się trzecia Jego książka pt. Analiza kombinatoryczna, napisana wspólnie z Wiktorem Markiem.
Witold Lipski był częstym gościem najlepszych naukowych ośrodków zagranicznych, uczestnikiem i organizatorem międzynarodowych konferencji. Między innymi w latach 1978–1979 przebywał w Uniwersytecie w Illinois, gdzie poznał wybitnego naukowca pochodzenia włoskiego Franco P. Preparata; wspólnie z nim napisał wiele prac poświęconych geometrii obliczeniowej w zastosowaniu do projektowania układów wielkiej skali integracji (VLSI). W lutym br. otrzymał ponowne zaproszenie do tego uniwersytetu. Niestety nie dane Mu już było z tego zaproszenia skorzystać. Inna Jego nie zrealizowana podróż naukowa — to udział w International Conference on Foundations of Data Organization w Kyoto (Japonia); uczestniczył w przygotowaniach do tej konferencji jako przewodniczący komitetu programowego.
Witold Lipski był nie tylko wybitnym naukowcem, lecz także człowiekiem niezwykle wszechstronnym. Od wczesnej młodości pasjonowała Go muzyka. Miał słuch absolutny. Grał na fortepianie, gitarze, akordeonie i saksofonie. Należał do wielkich miłośników Gustawa Mahlera oraz jazzu. Był również zapalonym sportowcem; z okresu studenckiego pozostawię medale zdobyte na zawodach lekkoatletycznych; z ostatnich lat, a więc już z okresu bezlitośnie rozwijającej się choroby — dwa dalsze medale; za bieg “Paris Versailles 1983” oraz “Les 20 kilomètres de Paris 1984”. Od dawna był zapalonym radioamatorem. Radiostacja SP5 BIL, której nadajnik sam skonstruował, była znana w najdalszych zakątkach naszego globu. Od kilku lat studiował rysunek. W ostatnim mieszkaniu w Paryżu znaleziono stosy szkiców i rysunków (pasteli), które wyszły spod Jego ręki. Mimo pełnej świadomości śmiertelnej choroby, jaką nosił w sobie od pięciu lat, mimo niezwykłej aktywności naukowej, potrafię nadal uprawiać sport, grać i słuchać muzyki, uczyć się rysunku i eksperymentować z chińską kuchnią. Wielu z Jego bliskich kolegów i przyjaciół nie podejrzewało zbliżającej się tragedii. Do samego końca był sobą; czynny. inspirujący, wszechstronny. Taki pozostanie na zawsze w naszej pamięci.
Andrzej Blikle
