Elektronizacja czy komputeryzacja?
Jak w takim razie należy rozumieć treść Raportu dla Klubu Rzymskiego? Czy jest w nim mowa o mikroelektronice? Biorąc udział jako konsultant w redagowaniu polskiego przekładu raportu, po kilkakrotnym przestudiowaniu poznałem go na tyle dokładnie, abym mógł zaryzykować wiarygodne stwierdzenie, że nie ma w nim mowy o mikroelektronice — poza jednym rozdziałem (drugim), w którym występuje w znaczeniu technologii elektronowej. We wszystkich pozostałych rozdziałach mówi się o skutkach komputeryzacji i zastosowaniach technik komputerowych.
Szersze znaczenie tego terminu może mieć rację bytu w języku angielskim, ale nie w języku polskim, gdzie zmienia się kontekst jego użycia. Oczywiście, trudno było uwzględnić to w tłumaczeniu, więc we wszystkichwypadkach pozostawiono termin mikroelektronika jako odpowiednik angielskiego microelectronics. Należy jednak mieć świadomość, o czym traktuje ten raport. To nie o rozwój mikroelektroniki i jej wpływ na społeczeństwo chodzi w rzeczywistości, lecz o coś znacznie szerszego, czego mikroelektronika jest tylko częścią.
Jeżeli w obiegu społecznym utrzymamy termin mikroelektronika w szerszym znaczeniu, to przeciętnemu Polakowi trudno będzie uwierzyć, że to coś innego poza mikroelektroniką lub elektroniką decyduje o postępie technologicznym. Grozi to nam tym bardziej, że w języku polskim funkcjonuje hasło “elektronizacji gospodarki”, a nawet cały program elektronizacji gospodarki kraju. To hasło utrzymuje się od wielu lat głównie dlatego, że utworzyło je bardzo wpływowe lobby przemysłowe; moim zdaniem, należy ono do grupy haseł, które mogą zginąć wraz z odejściem ich twórców. Pozostawienie tego hasła w świadomości społecznej prowadzi do przekonania, że chodzi o nasycenie gospodarki tranzystorami, diodami lub układami scalonymi, a co najwyżej telewizorami lub magnetowidami, gdy w rzeczywistości chodzi o coś zupełnie innego lub znacznie istotniejszego — o wprowadzenie do gospodarki komputerów wraz z zawartą w nich inteligencją w postaci oprogramowania, a więc o skomputeryzowanie gospodarki, a wręcz jej zinformatyzowanie. Dalsze wmawianie społeczeństwu, że chodzi tylko o elektronizację, jest w znacznym stopniu wprowadzaniem go w błąd, jest dezinformowaniem!
To, co wyżej powiedziano, nie oznacza, że nawołuję do negowania roli mikroelektroniki, proponuję tylko przywrócić jej właściwe proporcje. Na stronicy 65 polskiego wydania raportu podano węższe rozumienie mikroelektroniki, przy którym należałoby moim zdaniem pozostać: “Mikroelektronika stanowi część elektroniki, tj. nauki stosowanej, zajmującej się…”.
Jednym z ciekawszych przedsięwzięć zainicjowanych w Stanach Zjednoczonych w odpowiedzi na wyzwanie rzucone światu przez Japończyków było utworzenie korporacji MCC o pełnej nazwie Microelectronics and Computer Technology Corporation. W tej nazwie także zdecydowanie odróżniono mikroelektronikę (ang. microelectronics) od techniki komputerowej (ang. computer technology). Początkowe decyzje dotyczyły podjęcia prac nad czterema następującymi projektami: packaging of integrated circuits, software technology, computer–aided design and computer aided–manufacturing oraz advanced computer design (w którym wyróżniono 4 kierunki badawcze — artificial intelligence and knowledge–based systems, database management, human interface, parallel processing).
Takie rozróżnienie znów dobitnie świadczy o roli, jaką odgrywa mikroelektronika w rozwoju technologicznym. Terminem tym powinno się nazywać tylko dziedzinę obejmującą badanie i wytwarzanie mikroukładów elektronicznych.
Tezą tej wypowiedzi jest więc stwierdzenie, że nie rozwój samej mikroelektroniki, lecz rozwój komputeryzacji lub informatyzacji w Polsce powinien być tematem rozważań, a stanu obecnego oraz rozwoju komputeryzacji lub informatyzacji powinna dotyczyć treść końcowego dokumentu przygotowanego przez Zainteresowanegremium. (Dokończenie w następnym numerze)
Janusz Zalewski
