Różnice

Różnice między wybraną wersją a wersją aktualną.

--- so:variables_substitutions [2023/05/08 15:11]
jkonczak [Oddzielanie, grupowanie poleceń]
+++ so:variables_substitutions [2025/04/29 21:44] (aktualna)
jkonczak
@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-===== Podstawy zmiennych środowiskowych =====
+====== Zmienne =====
-==== Czym są ====
+==== Zmienne środowiskowe ====
 Zmienne środowiskowe
-([[https://en.wikipedia.org/wiki/Environment_variable|Environment variables]])
+([[https://en.wikipedia.org/wiki/Environment_variable|environment variables]])
-to powiązany z procesem zbiór par nazwa – wartość.
+to zbiór par nazwa – wartość powiązany z procesem.
-Nazwy zmiennych nie mogą zawierać znaku ''='' i powinny zawierać tylko litery
+Nazwy zmiennych nie mogą zawierać znaku ''='' (<small>i znaku o wartości 0</small>).
-(z zakresu ASCII), cyfry i podkreślnik, oraz powinny zaczynać się od litery.
-\\
-Częstym stylem jest używanie tylko znaków ''A-Z'', ''_'' i ''0-9'' w nazwach
-zmiennych.
 **Każdy proces ma osobny zbiór zmiennych środowiskowych.**
@@ Linia 17: / Linia 13: @@
 można wybrać czy kopiuje wszystkie zmienne środowiskowe rodzica, czy kopiuje
 inny podany zbiór zmiennych.
-\\
-Powłoka dzieli swoje zmienne środowiskowe na te które zostaną przekazane
-procesom potomnym (//eksportowane//) i te, które nie będą przekazane procesom
-potomnym.
 **Zmienne środowiskowe __nie__ są pomysłem powłoki, tylko systemu operacyjnego.**
-==== Ustawianie ====
+==== Zmienne w powłoce ====
+Przy starcie, proces powłoki (zgodnej z POSIX) włącza do zbioru zmiennych
+swoje zmienne środowiskowe.
+\\
+Powłoka dzieli swoje zmienne na te które zostaną przekazane jako zmienne
+środowiskowe procesom potomnym (//eksportowane//) i te, które nie będą
+przekazane procesom potomnym.
+Nazwy zmiennych w powłoce mogą składać się z liter (z zakresu ASCII), cyfr i
+podkreślnika, ponadto nazwy zmiennych nie mogą zaczynać się od cyfry i nie
+zaleca się zaczynać od podkreślnika.
+\\
+<small>Częstym stylem jest nieużywanie małych liter w nazwach zmiennych.</small>
+=== Ustawianie ===
 Ustawienie wartości zmiennej (i stworzenie jej, jeśli wcześniej nie istniała):
@@ Linia 42: / Linia 49: @@
 Uwaga: zwykle w powłoce pusta zmienna i nieustawiona zmienna zachowują się
 identycznie</small>
+=== Eksportowanie ===
 Domyślnie nowo tworzone zmienne nie są przekazywane do procesów potomnych.
@@ Linia 61: / Linia 70: @@
 zmienną.
 Bash pozwala na cofnięcie eksportowania zmiennej przez ''export -n //NAZWA//''.
 </small>
-Aby zobaczyć listę wszystkich zmiennych środowiskowych, należy wykonać komendę
+=== Wypisywanie wszystkich zmiennych powłoki/środowiskowych ===
-''**set**''((''set'' służy do wielu rzeczy naraz; z argumentami zmienia zachowanie
-powłoki.)).
+Aby zobaczyć listę wszystkich zmiennych powłoki, należy wykonać komendę
+''**set**''((''set'' służy do wielu rzeczy naraz; z argumentami zmienia
+zachowanie powłoki.)).
 \\
 Aby zobaczyć listę eksportowanych zmiennych środowiskowych, należy
@@ Linia 72: / Linia 84: @@
 eksportowanych zmiennych.)).
-==== (Najprostsze) odczytywanie wartości ====
+=== (Najprostsze) odczytywanie wartości ===
 Aby powłoka wstawiła w podane miejsce wartość zmiennej o nazwie ''//NAZWA//'',
@@ Linia 96: / Linia 108: @@
 |''RANDOM''|Losowa liczba (generowana na nowo przy każdym odwołaniu się do zmiennej)|
-Więcej w [[https://www.gnu.org/software/bash/manual/html_node/Shell-Variables.html|dokumentacji Basha]] i [[https://pubs.opengroup.org/onlinepubs/009695399/basedefs/xbd_chap08.html|standardzie POSIX]] .
+Więcej w [[https://www.gnu.org/software/bash/manual/html_node/Shell-Variables.html|dokumentacji Basha]] i [[https://pubs.opengroup.org/onlinepubs/9799919799/basedefs/V1_chap08.html|standardzie POSIX]] .
 ==== Ćwiczenia ====
@@ Linia 119: / Linia 131: @@
 komendę ''lspci''.
-===== Grupowanie poleceń i podstawienia =====
+====== Grupowanie poleceń i podstawienia ======
-Działanie powłoki ([[https://pubs.opengroup.org/onlinepubs/009604499/utilities/xcu_chap02.html#tag_02_01|wg. POSIX]], [[https://www.gnu.org/software/bash/manual/html_node/Shell-Operation.html|wg. podręcznika Basha]]):
+Działanie powłoki ([[https://pubs.opengroup.org/onlinepubs/9799919799/utilities/V3_chap02.html#tag_19_01|wg. POSIX]], [[https://www.gnu.org/software/bash/manual/html_node/Shell-Operation.html|wg. podręcznika Basha]]):
-|1. czyta linię| ''echo ${Y} "$Z 2+3=$%%((2+3))%%" > file; ls baz''|
+|1. czyta linię| ''echo ${Y} "$Z 2+3=$%%((2+3))%%"; ll baz|sort>$(date +%F)''|||
-|2. rozbija ją na tokeny i rozwiązuje aliasy| ''echo'', ''${Y}'', ''"$Z 2+3=$%%((2+3))%%"'', ''>'', ''file'', '';'', ''ls'', ''--color=auto'', ''baz''|
+|2. rozbija ją na tokeny \\    i **rozwiązuje aliasy**| ''echo'', ''${Y}'', ''"$Z 2+3=$%%((2+3))%%"'', '';'', ''ll'', ''baz'', ''|'', ''sort'', ''>'', ''$(date +%F)'' \\  ''echo'', ''${Y}'', ''"$Z 2+3=$%%((2+3))%%"'', '';'', ''ls'', ''-l'', ''baz'', ''|'', ''sort'', ''>'', ''$(date +%F)''|||
-|3. **dzieli na komendy**|''echo'', ''${Y}'', ''"$Z 2+3=$%%((2+3))%%"'' , ''>'', ''file''|
+|3. **dzieli na komendy** |''echo'', ''${Y}'', ''"$Z 2+3=$%%((2+3))%%"''| ''ls'', ''-l'', ''baz''|''sort'', ''>'', ''$(date +%F)''|
-|4. **wykonuje podstawienia**| ''echo'', ''a'', ''b'', ''c d 2+3=5'' , ''>'', ''file''|
+|4. **wykonuje podstawienia**| ''echo'', ''a'', ''b'', ''c d 2+3=5''| ''ls'', ''-l'', ''baz''|''sort'', ''>'', ''2025-04-27''|
-|5. ustawia przekierowania|''echo'', ''a'', ''b'', ''c d 2+3=5''|
+|5. ustawia przekierowania|''echo'', ''a'', ''b'', ''c d 2+3=5''| ''ls'', ''-l'', ''baz''|''sort''|
-|6. uruchamia komendę| |
+|6. uruchamia komendy|
-==== Oddzielanie, grupowanie poleceń ====
+===== Oddzielanie, grupowanie poleceń =====
 Polecenia można oddzielać przez:
   * '';'' – ''cmd ; …'' wykonana ''cmd'' i przejdzie dalej
   * ''&'' – ''cmd & …'' uruchomi w tle ''cmd'' i przejdzie dalej
-  * operatory logiczne:
+  * operatory logiczne:<html>
-    * ''&&'' – ''a && b'' wykona ''a'' i jeśli ''a'' zakończy się powodzeniem, uruchomi ''b'' \\ ewaluuje do prawdy wtedy i tylko wtedy gdy ''a'' i ''b'' zakończą się powodzeniem
+    <ul>
-    * ''||'' – ''a || b'' wykona ''a'' i jeśli ''a'' zakończy się błędem, uruchomi ''b'' \\ ewaluuje do fałszu wtedy i tylko wtedy gdy ''a'' i ''b'' zakończą się błędem
+      <li class="level2"><div class="li"></html> ''&&'' – ''a && b'' wykona ''a'' i jeśli ''a'' zakończy się powodzeniem, uruchomi ''b'' \\ ewaluuje do prawdy wtedy i tylko wtedy gdy ''a'' i ''b'' zakończą się powodzeniem<html></div></li>
+      <li class="level2"><div class="li"></html> ''||'' – ''a || b'' wykona ''a'' i jeśli ''a'' zakończy się błędem, uruchomi ''b'' \\ ewaluuje do fałszu wtedy i tylko wtedy gdy ''a'' i ''b'' zakończą się błędem<html></div></li>
+    </ul>
+    </html><small>Program kończy się powodzeniem jeśli wywoła ''exit(0);'' lub wykona ''return 0;'' w funkcji ''main''; inaczej kończy się błędem. </small>
 Polecenia można grupować przez:
   * ''{ … }'' – grupuje polecenia w tej powłoce, \\ //Uwaga//: polecenia wewnątrz ''{ … }'' muszą być zakończone przez '';'' lub ''&'' \\ //Uwaga//: między nawiasami wąsatymi i poleceniem muszą być spacje
   * ''(…)'' – uruchamia polecenia w osobnej powłoce ("podpowłoce").
+<html><div style="margin-top:-1.4em"></div></html>
+<small>Wynik grupy poleceń to wynik ostatniego z poleceń w grupie – ''{ true; false; }'' zwraca niepowodzenie. \\ Uruchomienie polecenia w tle kończy się powodzeniem jeśli udało się uruchomić polecenie w tle – ''{ false& }'' zwraca sukces. </small>
 Przykłady:
   * ''{ cd /tmp; pwd; }; pwd'' – wejdzie do ''/tmp'' i wypisze dwa razy katalog roboczy ''/tmp''
@@ Linia 163: / Linia 181: @@
 ''fortune''.
-==== Podstawienia ====
+===== Podstawienia =====
 Podstawienia (//shell expansion// / //word expansion//) polegają na zastąpieniu tekstu
 (pasującego do konkretnego wzorca) przez określoną wartość
-([[https://pubs.opengroup.org/onlinepubs/009604499/utilities/xcu_chap02.html#tag_02_06|wg. POSIX]],
+([[https://pubs.opengroup.org/onlinepubs/9799919799/utilities/V3_chap02.html#tag_19_06|wg. POSIX]],
 [[https://www.gnu.org/software/bash/manual/html_node/Shell-Expansions.html|wg. podręcznika Basha]]).
-Dostępne podstawienia (w kolejności wykonywania przez BASH):
+Dostępne podstawienia (w kolejności wykonywania przez Bash):
   * ''{…}'' – zakres lub lista (<small>Uwaga: POSIX nie definiuje tego podstawienia, jest ono dostępne w Bashu i niektórych innych powłokach</small>)
   * ''~'' i ''~//username//'' – katalog domowy
@@ Linia 182: / Linia 200: @@
 \\
 Wewnątrz pojedynczych cudzysłowów nie są wykonywane żadne podstawienia.
+<small>
+Wewnątrz pojedynczych cudzysłowów poprzedzonych znakiem dolara – ''%%$'…'%%'' –
+nie są wykonywane podstawienia, natomiast sekwencje znaków poprzedzanych przez
+odwrócony ukośnik takie jak np. ''\n'' są zastępowane odpowiadającymi im znakami.
 \\
-<small>W Bashu funkcjonują też cudzysłowy ''$'…%%'%%'' które pozwalają na
+Takie zachowanie (dostępne od dawna w niektórych powłokach) zostało włączone do
-wprowadzanie sekwencji poprzedzanych przez odwrócony ukośnik takich jak np.
+standardu POSIX od 2024 roku. Szczegóły w [[https://www.gnu.org/software/bash/manual/html_node/ANSI_002dC-Quoting.html|dokumentacji Basha]]
-''\n''; patrz
+i najnowszym [[https://pubs.opengroup.org/onlinepubs/9799919799/utilities/V3_chap02.html#tag_19_02_04|standardzie POSIX]].
-[[https://www.gnu.org/software/bash/manual/html_node/ANSI_002dC-Quoting.html|dokumentacja Basha]].
 </small>
@@ Linia 194: / Linia 216: @@
 ''słowa'', a ''ls "$(echo dwa słowa)"'' spróbuje wypisać katalog ''dwa słowa''
-=== Zakres / lista – nawiasy wąsate ===
+==== Zakres / lista – nawiasy wąsate (rozszerzenie Basha) ====
+| | <small>przykładowe wyrażenie \\ z nawiasami wąsatymi </small> | <small>na co zostanie zastąpione</small> |
 |liczby (lub litery) z podanego zakresu \\ <small>format: ''{początek..koniec..krok}''</small>|**''{1..5}''**|''1 2 3 4 5''|
 |:::|''file{15..20}.txt''|''file15.txt file16.txt file17.txt file18.txt''|
 |:::|<small>''{0..9..3}''</small>|<small>''0 3 6 9''</small>|
-|:::|<small>''{a..z..2}''</small>|<small>''a f k p u z''</small>|
+|:::|<small>''{a..z..5}''</small>|<small>''a f k p u z''</small>|
 |wymienione po przecinkach elementy \\ <small>format: ''{element1,element2,…}''</small>|**''{a,b,d,f}''**|''a b d f''|
 |:::|**''/tmp/{ala,ma,kota}.txt''**|''/tmp/ala.txt /tmp/ma.txt /tmp/kota.txt''|
@@ Linia 212: / Linia 235: @@
 listy plików).
-=== Katalogi domowe ===
+==== Katalogi domowe ====
 |katalog domowy bieżącego użytkownika |**''~''**|''///home/username//'' |
 |<small>katalog domowy użytkownika username</small>|<small>''~username''</small>|<small>''/home/username''</small>|
+Podstawienia ''~'' i ''~//user//'' są wykonywane tylko na początku czegoś co
+może być ścieżką zdaniem powłoki (i nie są wykonywane wewnątrz cudzysłowów).
+<small> Szczegóły w [[https://pubs.opengroup.org/onlinepubs/9799919799/utilities/V3_chap02.html#tag_19_06_01|standardzie POSIX]]
+i [[https://www.gnu.org/software/bash/manual/html_node/Tilde-Expansion.html|dokumentacji Basha]].</small>
 ~~Zadanie.#~~
@@ Linia 225: / Linia 253: @@
 </small>
-=== Zmienne / parametry ===
+==== Zmienne / parametry ====
 Poza podstawianiem wartości zmiennej przez **''$ZMIENNA''** można też użyć składni
-**''${ZMIENNA}''**. Pozwala to np., na napisanie ''${SIZE}<nowiki>MB</nowiki>''.
+**''${ZMIENNA}''**.
+\\
+Pozwala to np., na napisanie ''${SIZE}<nowiki>MB</nowiki>''.
 Wyrażenie ''${#ZMIENNA}'' podstawia długość (ilość znaków) zmiennej. \\
@@ Linia 271: / Linia 301: @@
 pliku wskazanego przez ''S''.
 \\
-Następnie wypisz wartość ''D'' oraz ''S''.
+Następnie wypisz wartość ''D'' oraz ''F''.
 ~~Zadanie.#~~ Przygotuj komendę która zmienia nazwę pliku wskazanego przez
 zmienną ''F'' tak, by nazwa nie zawierała spacji.
-=== Podstawianie wyników poleceń ===
+==== Podstawianie wyników poleceń ====
 Wyrażenia ''**$(**//cmd//**)**'' oraz ''`//cmd//`'' zostaną zastąpione wynikiem polecenia ''//cmd//''.
@@ Linia 282: / Linia 312: @@
 Trzeba pamiętać że w linii ''//cmd// … $(//sub//) …'' najpierw zostanie w całości
 wykonane polecenie ''//sub//'', a potem jego wynik będzie podstawiony w miejsce
-''$(//sub//)''.
+''$(//sub//)'' i dopiero po tej operacj zostanie wykonana komenda ''//cmd// …''.
 Zaleca się używać składni ''$(//cmd//)'', składnia ''`//cmd//`'' jest wspierana
@@ Linia 309: / Linia 339: @@
 </small>
-===== Arytmetyka ======
+==== Arytmetyka =====
 Powłoka wspiera obliczenia (przynajmniej) całkowitoliczbowe. \\
 Standard POSIX definiuje tylko składnię ''**$%%((%%**…**))**''. \\
-Bash dodatkowo posiada polecenie ''let …'' wykonujące podane działania.
+Bash dodatkowo posiada składnię ''%%((…))%%'' oraz polecenie ''let …'' wykonujące
+podane działania.
-Wewnątrz ''%%$((…))%%'' / ''let …'' można:
+Wewnątrz ''%%$((…))%%'' / ''%%((…))%%'' / ''let …'' można:
   * pomijać ''$'' przed nazwami zmiennych, np. ''%%x=$((x+2))%%''
   * używać operatora przypisania, np. ''%%echo $((y=2**5, z=10^6))%%'' przypisze do ''y'' wartość ''2<sup>5</sup> = 32'', przypisze do z wartość ''10 xor 6 = 12'', wyliczy ''32, 12 = 12'' (operator przecinka z C) i wykona ''echo 12''
-  * zawartość ''%%$((…))%%'' jest traktowana jakby była w podwójnych cudzysłowach,\\ zawartość ''let …'' liczy każdy z argumentów z osobna, \\ np: ''X=$%%((%% ( 2 + 2 ) * 2 ))'', ''let "X = ( 2 + 2 ) * 3"'', ''let X=(2+2)*3'' i ''let X=(2+2)*3 Y=2*X+1'' są poprawne, ale <del>''let X = ( 2 + 2 ) * 3''</del> już nie
+  * zawartość ''%%$((…))%%'' i ''%%((…))%%'' jest traktowana jaki jedno wyrażenie (z parsowaniem takim jakby było w podwójnych cudzysłowach), natomiast zawartość ''let …'' liczy każdy z argumentów z osobna, \\ np: ''X=$%%((%% ( 2 + 2 ) * 2 ))'', ''let "X = ( 2 + 2 ) * 3"'', ''let X=(2+2)*3'' i ''let X=(2+2)*3 Y=2*X+1'' są poprawne, ale <del>''let X = ( 2 + 2 ) * 3''</del> już nie
   * wewnątrz ''let …'' trzeba escape'ować znaki specjalne, np. ''let X=0xff\&1066'' / ''let "X = 0xff & 1066"''
-POSIX [[https://pubs.opengroup.org/onlinepubs/9699919799/utilities/expr.html|standaryzuje]] też program ''expr'' który wykonuje podane obliczenie i wypisuje jego wynik na standardowe wejście.
+POSIX [[https://pubs.opengroup.org/onlinepubs/9799919799/utilities/expr.html|standaryzuje]] też program ''expr'' który wykonuje podane obliczenie i wypisuje jego wynik na standardowe wejście.
 <small>
@@ Linia 341: / Linia 372: @@
 \\       • wypisze różnicę między ''END'' a ''START''
-===== Aliasy ======
+==== Aliasy =====
-Alias ([[https://pubs.opengroup.org/onlinepubs/9699919799/utilities/alias.html|POSIX]], [[https://www.gnu.org/software/bash/manual/html_node/Aliases.html|Bash]]) to
+Alias ([[https://pubs.opengroup.org/onlinepubs/9799919799/utilities/alias.html|POSIX]], [[https://www.gnu.org/software/bash/manual/html_node/Aliases.html|Bash]]) to
 słowo, które jeśli wystąpi w miejscu komendy, to zostanie zastąpione wcześniej
 ustalonym tekstem.
@@ Linia 374: / Linia 405: @@
 \\
 Użyj tego aliasu. Użyj tego aliasu żeby wyświetlić kalendarz na rok 2025.
-===== Wykonywanie poleceń z pliku =====
-==== Tryb (nie)interaktywnym ====
-Powłoka uruchomiona bez argumentów działa w **trybie interaktywnym**.
-\\
-Powłoka uruchomiona z nazwą pliku jako argumentem działa w **trybie nieinteraktywnym**.
-W trybie interaktywnym powłoka czyta polecenia ze standardowego wejścia, w trybie
-nieinteraktywnym z podanego pliku.
-\\
-W trybie nieinteraktywnym powłoka nie wypisuje na ekran znaku zachęty i niektórych
-komunikatów diagnostycznych.
-~~Zadanie.#~~ Umieść w pliku ''//plik//'' w osobnych liniach polecenie
-''echo hello world'' oraz polecenie ''date''. Wykonaj ''sh //plik//''.
-~~Zadanie.#~~ Umieść w pliku ''//plik//'' polecenie ''readlink /proc/$$/exe''.
-Ustaw uprawnienia wykonywania dla tego pliku (np. ''chmod +x //plik//'').
-Wykonaj ten plik przez ''.%%/%%//plik//''. Potem uruchom inną powłokę (np.
-''csh'' lub ''zsh'') i znów wykonaj ''.%%/%%//plik//''.
-Jaka powłoka wykonuje domyślnie skrypty?
-==== Shebang ====
-Jeżeli pierwsza linia pliku ''//plik//'' zaczyna się od ''**#!**//prog//'',
-to uruchamiając ''//plik// //arg//...'' zostanie wykonane
-''//prog// //plik// //arg//...''.
-\\
-Taka pierwsza linia ma nazwę [[https://pl.wikipedia.org/wiki/Shebang|shebang]]
-(i jest respektowana zarówno przez powłoki, jak i np. jądro Linuksa).
-\\
-**Shebang musi zaczynać się od pełnej ścieżki do pliku wykonywalnego** i powinien móc
-zawierać opcje.
-\\
-Jeśli plik ''//plik//'' zaczyna się od ''#!//prog// //a1//...'',
-to wykonanie ''//plik// //a2//...'' uruchomi ''//prog// //a1//... //plik// //a2//...''.
-~~Zadanie.#~~ Wpisz do pliku ''//plik//'' kolejno:
-\\       • ''#!/bin/ls -la''
-\\       • ''#!/usr/bin/bat''
-\\       • ''#!/usr/bin/env cowsay''
-\\       • ''#!/bin/rm''
-\\ Nadaj uprawnienia wykonania dla ''//plik//''u i wykonaj go (z każdym kolejnym
-shebangiem).
-Skrypty powłoki zawierają zwykle shebang **''#!/bin/sh''** (lub ''#!/bin/bash'',
-jeśli skrypt korzysta z rozszerzeń Basha) i tradycyjnie nadaje im się rozszerzenie
-**''.sh''**.
-\\
-W wielu językach skryptowych tradycyjnie używa się shebanga (np. python, perl,
-ruby).
-~~Zadanie.#~~ Napisz skrypt ''hello_world.sh'' który po uruchomieniu wypisze
-na ekranie ''hello world''.

Jan Kończak

Narzędzia użytkownika

Narzędzia witryny

Różnice

Narzędzia strony