Jan Kończak

Ta strona jest tylko do odczytu. Możesz wyświetlić źródła tej strony ale nie możesz ich zmienić.
<html><style>
pre {margin-bottom:0}
ol {margin-top:-1.4em}
</style></html>
==== Rozgrzewka - sprzęt od firmy MikroTik ====

Zadania należy wykonywać w parach.

~~Zadanie.#~~
  - Weźcie jeden router Mikrotik i podłączcie port 1 tego routera do wybranego komputera
  - Ustawcie na właściwym interfejsie tego komputera adres IP 192.168.88.2/24
  - Wejdźcie w przeglądarce pod adres [[http://192.168.88.1/|http://192.168.88.1/]] i sprawdźcie czy macie dostęp do konfiguracji routera

~~Zadanie.#~~
  - Połączcie dwa komputery ze sobą kablem, ustawcie na nich różne IP z tej samej sieci i sprawdźcie czy jest łączność
  - Wstaw między te komputery router (na ja rysunku poniżej), używając portów 4 i 5<html><div style="display:inline-block"><pre style="line-height:100%;padding:0">
                         .                .--.  
    .------.          ___|\          .---( R1 )---.    
   /        \        |     \        /     `--'     \   
.---.      .---.     |___  /     .---.            .---.
|PC1|      |PC2|         |/      |PC1|            |PC2|
'---'      '---'         '       '---'            '---'</pre></div></html>
  - Czy łączność między komputerami funkcjonuje? Dlaczego?
  - W konfiguracji routera dodaj mostek (bridge, wybierając właśnie tą nazwę z menu po lewej), a następnie dodaj porty //ether4// i //ether5// do tego mostku (po wybraniu //Bridge// zmień kartę na //Ports//) 
  - Czy łączność między komputerami funkcjonuje? Dlaczego?
  - Dodaj adres IP (z sieci którą używają komputery) do interfejsu mostka na routerze (w //IP// / //Addresses//)
  - Do czego możesz użyć ten adres IP?
 
~~Zadanie.#~~ Usuń adresy IP dodane w poprzednim zadaniu i odłącz kable od
portu 4 i 5 na routerze.
 
==== Podstawowe informacje o sieciach bezprzewodowych ====

**WLAN** (Wireless LAN) to nazwa na lokalne sieci bezprzewodowe.
Rodzina standardów **IEEE 802.11** definiuje jak je budować.
\\
Wi-Fi® to znak towarowy (trademark) organizacji Wi-Fi Alliance "naklejany" na
urządzenia zgodne z określonymi standardami (głównie z rodziny IEEE 802.11).

Wspominane standardy określają pracę sieci WLAN m. inn. na pasmach 2.4GHz, 5GHz
i 6GHz. Pasmo to zakres częstotliwości (<small>np. pasmo 5GHz obejmuje
częstotliwości w zakresie od 5150MHz do 5895MHz</small>), podzielony na
numerowane kanały (<small>np. kanał 100, o szerokości 20MHz, używa fal radiowych
o częstotliwości od 5490MHz do 5510MHz</small>).

Kolejne, ciągle powstające, standardy z rodziny 802.11 wprowadzają ulepszenia
w działaniu sieci.

Prędkość sieci bezprzewodowej zależy między innymi od tego:
  * jakie są fizyczne uwarunkowania((sieci na bieżąco dostosowują to jak przesyłają dane tak by, pomimo zakłóceń i tłumienia, docierały do odbiorcy możliwie szybko)), w tym:
    * odległości między urządzeniami (tłumienie sygnału)
    * zakłócenia (od innych urządzeń, odbicia własnego sygnału)
  * jak szerokie pasmo zajmują (20/40/80/160/320MHz)
  * ile anten uczestniczy w nadawaniu i odbieraniu (np. 1x1, 2x2, 4x4)
  * który standard jest używany (802.11 a/b/g/n/ac/ax/be vel Wi-Fi 4/5/6/7)
<html><div style="margin-top:-1.4em"></div></html>
Prędkość nie zależy od użytego pasma((przy czym na paśmie 2.4GHz największa
dopuszczalna szerokość kanału to 40MHz)) i dzieli się na wszystkie urządzenia
podłączone do sieci.

Do (bardzo) powoli wchodzącego standardu 802.11be / Wi-Fi 7 sieci potrafiły
korzystać tylko z jednego pasma naraz. Mimo tego producenci reklamują swoje
urządzenia podając jako prędkość sumę maksymalnych teoretycznych prędkości
możliwych do osiągnięcia na wszystkich pasmach.
\\
Rzeczywiste prędkości (dla przeciętnego sprzętu i warunków) to wartości rzędu
100Mbps dla 802.11n, 400Mbps dla 802.11ac, i 1Gbps dla 802.11ax (na paśmie 5GHz).

Karty sieci bezprzewodowych potrafią działać w różnych trybach, między innymi:
  * monitora - tylko słuchać co inni nadają
  * bycia punktem dostępowym (//access point//, AP), \\ lub urządzeniem łączącym się z punktem dostępowym \\ (sieć tego rodzaju to BSS, składająca się na sieć ESS)
  * bycia częścią sieci bez AP \\ (sieci tego rodzaju to IBSS/ad-hoc i mesh)

Każda sieć bezprzewodowa musi posiadać dwa identyfikatory:
  * **BSSID**
    * 48-bitowy numer, z założenia unikalny
    * zapisywany identycznie jak adresy MAC
    * zwykle automatycznie generowany przez urządzenie które tworzy sieć (wiele AP generuje ten identyfikator na podstawie swojego MAC), 
  * **ESSID** (SSID)
    * słowna nazwa sieci, może być nieunikalna
    * wybierany ręcznie przez administratora,
    * używany tylko w momencie łączenia się do sieci

==== Wyświetlanie informacji o interfejsach WLAN na Linuksie ==== 

|lista i stan wszystkich interfejsów    | ''iw dev''                        |
|stan wybranego interfejsu              | ''iw [dev] <//if//> info'' \\ <small>np. ''iw //wlan0// info''</small> |
|stan połączenia na podanym interfejsie | ''iw [dev] <//if//> link'' \\ <small>np. ''iw //wlan0// link''</small> |
|informacje o możliwościach karty       | ''iw phy''                        |
|skanowanie (szukanie dostępnych sieci) | ''iw [dev] <//if//> scan [-u]'' \\ <small>np. ''iw //wlan0// scan -u''</small>  \\ <small>(flaga ''-u'' pokazuje też opcje nieznane przez iw)</small> |

~~Zadanie.#~~
Wyświetl listę interfejsów bezprzewodowych na twoim systemie.

~~Zadanie.#~~
Włącz interfejs sieci bezprzewodowej.
Co pokazuje dla takiego urządzenia ''ip link'' / ''ifconfig'', a co ''iw dev''?

~~Zadanie.#~~
Wyświetl listę dostępnych sieci bezprzewodowych.

==== IBSS (ad-hoc) ====

IBSS (ad-hoc) to tryb pracy sieci bezprzewodowej który pozwala komunikować
się bezprzewodowo dowolnym urządzeniom, które: 
  * są wzajemnie w zasięgu
  * mają ustawioną tą samą słowną nazwę sieci (SSID)
  * pracują na tych samych częstotliwościach
  * mają te same ustawienia zabezpieczeń.

++++ Konfiguracja wykorzystująca wpa_supplicant (nie działa przez sterowniki kart od Intela, a takie karty są w salach lab.) |
~~Zadanie.#~~
Używając poniższego pliku konfiguracyjnego dołącz do sieci IBSS:
<html><div style="margin-top:-1.4em"></div></html>
<code - wpa_supplicant_ibss.conf>
network={
	ssid="SiecAdHoc"  # słowna nazwa sieci
	mode=1            # oznacza IBSS (ad-hoc, peer-to-peer)
	frequency=2462    # częstotliwość 2462MHz to kanał 11 na paśmie 2.4GHz
	key_mgmt=NONE     # określa że sieć nie używa zabezpieczeń
}
</code>
++++

~~Zadanie.#~~
  - Wykonaj poniższe komendy, które zmienią tryb pracy karty na ad-hoc/IBSS<code>
ip link set wlan0 down
iw wlan0 set type ibss
ip link set wlan0 up
</code>
  - Używając komendy: \\ ''iw //wlan0// ibss join //nazwa_sieci// //2432//'' \\ dołącz do sieci ad-hoc o podanej nazwie pracującej na częstotliwości 2432MHz (kanał 5)

~~Zadanie.#~~
Sprawdź czy zmienił się stan interfejsu prezentowany przez komendę ''ip link''.
Wyświetl informacje o stanie karty bezprzewodowej komendą ''iw dev //wlan0// info''
oraz o stanie połączenia komendą  ''iw dev //wlan0// link''.

~~Zadanie.#~~
Dodaj adres IP do swojej karty z identycznej sieci jak pozostałe osoby w sali.
Przetestuj czy jest łączność do innych osób.

~~Zadanie.#~~
Wykonaj poniższe komendy, które przywrócą domyślny tryb pracy karty:
<html><div style="margin-top:-1.4em"></div></html>
<code>
ip link set wlan0 down
iw wlan0 set type managed
ip link set wlan0 up
</code>
<html><div style="margin-top:1.4em"></div></html>

==== wpa_supplicant ==== 

O ile w Linuksie do łączenia do sieci bez zabezpieczeń można użyć komendy ''iw'',
o tyle do łączenia się z sieciami z zabezpieczeniami potrzebny jest dodatkowy
program. W tej chwili większość dystrybucji Linuksa korzysta z programu
''[[https://w1.fi/wpa_supplicant/|wpa_supplicant]]'' (niektóre pozwalają też
użyć ''[[https://iwd.wiki.kernel.org|iwd]]'').
\\
Dla uproszczenia na tych laboratoriach łączenie się do wszystkich sieci będzie
odbywać się z użyciem programu ''wpa_supplicant''.

Do działania ''wpa_supplicant'' potrzebuje pliku konfiguracyjnego, po
przygotowaniu którego należy uruchomić polecenie wskazujące na to której
karty i którego pliku program ma użyć: \\
''**wpa_supplicant -i** //wlan0// **-c** //sciezka/do/pliku/konfiguracyjnego//''

==== Tryb infrastruktury  ====

Tryb infrastruktury to najpowszechniejsza konfiguracja sieci bezprzewodowych,
w której urządzenia łączą się za pośrednictwem punktu dostępowego (AP) który
zarządza siecią i pośredniczy w każdej wymianie danych.
\\
Zwykle zadaniem AP jest też umożliwienie urządzeniom z sieci bezprzewodowej na
dostęp do do urządzeń w sieci przewodowej (w tym typowo na dostęp do internetu).

~~Zadanie.#~~
  - Na interfejsie //wifi2// routera Mikrotik ustaw wybrany przez siebie SSID (nazwę sieci bezprzewodowej) i włącz ten interfejs \\ w tym celu musisz z menu po lewej wybrać //Wireless// i kliknąć na odpowiednim interfejsie z tabeli
  - Na komputerach wykonaj skanowanie dostępnych sieci bezprzewodowych i znajdź stworzoną przez siebie sieć
 
~~Zadanie.#~~ 
  - Przygotuj na komputerach konfigurację programu ''wpa_supplicant'' na podstawie poniższego pliku:<code - wpa_supplicant_open.conf>
network={
	ssid="SiecBezZabezpieczen"
	key_mgmt=NONE
}
</code>
  - Uruchom program ''wpa_supplicant'' na karcie ''wlan0'' z wcześniej przygotowanym plikiem konfiguracyjnym
  - Czy łączność między komputerami (<small>używając adresów IP które wciąż są ustawione na kartach sieci bezprzewodowej</small>) funkcjonuje? Dlaczego?

==== Tryb monitora ====

Karty sieciowe mogą po prostu słuchać na falach radiowych i przekazywać do
systemu każdą usłyszaną ramkę.

~~Zadanie.#~~ 
  - Podłącz dodatkową kartę bezprzewodową na USB i sprawdź jaką dostała nazwę
  - Dodaj interfejs działający w trybie monitora do tej karty komendą: \\ ''iw //wlan2// interface add //mon0// type monitor''
  - Włącz ten interfejs komendą ''ip link set dev mon0 up''
  - Poproś jedną osobę z sali (z innej grupy) o podanie tobie na jakiej częstotliwości (kanale), z jaką szerokością kanału i z jaką częstotliwością środka kanału działa jej sieć - można to odczytać poleceniem ''iw //wlan0// info'' \\ Np. <html><code>channel 13 (<span style="background-color:#f001">2472</span> MHz), width: <span style="background-color:#f001">40</span> MHz, center1: <span style="background-color:#f001">2462</span> MHz</code></html>
  - Ustaw nasłuchiwanie na tych samych falach radiowych komendą: \\ ''iw mon0 set freq //2472// //40// //2462//''
  - Uruchom program wireshark i rozpocznij nasłuchiwanie na interfejsie ''mon0''
  - Poproś tę samą osobę żeby wykonała polecenie ''telnet -l root //adres_docelowy//'', podając jako adres docelowy adres IP drugiego komputera z jej sieci bezprzewodowej, a następnie poproś o wykonanie komendy ''cat /etc/passwd''
  - Znajdź w wiresharku pakiety odpowiedzialne za tą komunikację

==== Zabezpieczenia sieci bezprzewodowych ====

<small>Historycznie do zabezpieczania sieci używano szyfrowania stałym, słabym
kluczem (WEP).</small>

Do zabezpieczenia sieci (uwierzytelniania i szyfrowania) najczęściej używa się
WPA (Wi-Fi Protected Access) w wersji 2 lub 3.
<small>Standard 802.11i wprowadzający te zabezpieczenia zamiast nazwy WPA używa
nazwę RSN (Robust Security Network) i ta pojawia się w niektórych narzędziach
Linuksowych</small>.

=== WPA/WPA2/WPA3 ===

WPA i WPA2 nie różnią się od siebie istotnie. Po kilkunastu latach,
głównie na skutek odkrycia [[https://en.wikipedia.org/wiki/Wi-Fi_Protected_Access#Security_issues|podatności]]
mechanizmów WPA/WPA2, opracowano i ogłoszono przyjęcie w 2018 roku kolejnej
wersji – WPA3.
\\
Standardy WPA określają jak przebiega uwierzytelnianie i szyfrowanie.

Uwierzytelnianie (//authentication//) to proces w którym sprawdza się czy osoba
podająca się za uprawnioną do łączenia się z siecią jest osobą za którą się
podaje.
WPA/2/3 określa dwa profile uwierzytelniania: **WPA-Personal** i **WPA-Enterprise**. \\
WPA3 dodatkowo pozwala tworzyć sieci otwarte (bez uwierzytelniania).
\\
Mechanizmy uwierzytelniania w WPA/2/3 nazywają się:
<html><div style="margin-top:-1.2em"/></html>
|      ^ <small>//brak uwierzytelniania//</small> ^ WPA-Personal ^ WPA-Enterprise ^ 
^ WPA  |   <html><div style="margin-top:1em"/>—</div></html>   |  <html><div style="margin-top:1em"/>PSK</div></html>  |  <html><div style="margin-top:2em"/>EAP</div></html>  |
^ WPA2 |  :::  |  :::  |  :::  |
^ WPA3 |  [[https://en.wikipedia.org/wiki/Opportunistic_Wireless_Encryption|OWE]]  |  SAE  |  :::  |

**PSK** ([[https://en.wikipedia.org/wiki/Pre-shared_key|Pre-shared Key]]),
używane przez WPA i WPA2, wymaga znajomości przez klienta i AP
**wspólnego sekretu** – ciągu 256 bitów. Zwykle taki ciąg jest skrótem
kryptograficznym z **"hasła"** o długości od 8 do 63 znaków.
\\
Wady uwierzytelniania WPA-PSK/WPA2-PSK:
  * podatność na słownikowe ataki offline (<small>mając podsłuchane ramki uwierzytelniające można dopasować do nich hasło</small>),
  * siła zabezpieczenia zależy od siły hasła,
  * znane (i częściowo niezałatane) podatności, np. [[https://en.wikipedia.org/wiki/KRACK|KRACK]],

**SAE** ([[https://en.wikipedia.org/wiki/Simultaneous_Authentication_of_Equals|Simultaneous Authentication of Equals]]),
używane w WPA3, jest rozwinięciem
[[https://pl.wikipedia.org/wiki/Protok%C3%B3%C5%82_Diffiego-Hellmana|protokołu do ustalania tajnego klucza po jawnym kanale komunikacyjnym]]
w którym strony muszą dodatkowo znać wspólny sekret (tworzony z **hasła**).
W SAE podsłuchanie komunikacji nie pozwala poznać tego sekretu, nie pozwala
na ataki słownikowe na przechwyconej komunikacji i nie pozwala znając sekret
na wygenerowanie klucza z podsłuchanej komunikacji.
\\
Przez brak możliwości dopasowania hasła do przechwyconej komunikacji SAE
uznaje się za odporne na ataki słownikowe, stąd nie wprowadzono dolnych
ograniczeń na długość hasła.

W profilu **WPA-Enterprise** w uwierzytelnianiu biorą udział trzy urządzenia:
stacja (klient sieci bezprzewodowej), AP i **serwer uwierzytelniający**.
Pozwala to scentralizować uwierzytelnianie.
\\
Stacja i serwer uwierzytelniający, za pośrednictwem AP, wymieniają się
wiadomościami protokołu EAP (stąd nazwa **WPA-EAP**), który pozwala uzgodnić
sposób uwierzytelniania i przekazać potrzebne w nim dane uwierzytelniające
(np. nazwę użytkownika i hasło bądź certyfikat klienta).

Wszystkie sieci zabezpieczone z użyciem WPA szyfrują dane, przy czym między AP
a każdym urządzeniem używany jest inny, okresowo zmieniany klucz do szyfrowania.
Działanie szyfrowania w WPA/2/3 nie zależy od zastosowanego w sieci
uwierzytelniania.

=== WPS ===
    
**[[https://en.wikipedia.org/wiki/Wi-Fi_Protected_Setup|WPS]]** to zbiór
rozwiązań mających ułatwiać osobom nietechnicznym korzystanie z zabezpieczeń
WPA2-PSK / WPA3-SAE przez uproszczenie konfiguracji uwierzytelniania. Przykładowo,
jedna z metod pozwala na automatyczne i bezpieczne przesłanie hasła do
urządzenia które jako pierwsze spróbuje podłączyć się do AP po tym jak na AP 
zostanie naciśnięty odpowiedni przycisku.

==== Konfiguracja i łączenie do sieci zabezpieczonej ====

~~Zadanie.#~~
  - Na interfejsie //wifi2// routera Mikrotik zmień ustawienia zabezpieczeń: 
    * jako //Authentication Types// wybierz //WPA2-PSK// lub //WPA3-PSK// (ta druga opcja określa, wbrew nazwie, WPA3-SAE)
    * wpisz "hasło" do sieci w pole //Passphrase//
  - Wykonaj skanowanie dostępnych sieci z komputera i zobacz jak teraz jest opisana ta sieć

 ~~Zadanie.#~~ 
  - Przygotuj na komputerach nową konfigurację na podstawie jednego z poniższych plików:<code - wpa_supplicant_psk.conf>
network={
	ssid="SiecWPA2-PSK"
	psk="haslodosieci"
}
</code><code - wpa_supplicant_sae.conf>
network={
	ssid="SiecWPA3-SAE"
	key_mgmt=SAE
	sae_password="haslo"
	ieee80211w=2
}
</code>
  - Ponownie uruchom program ''wpa_supplicant''
  - Sprawdź łączność między komputerami

==== System dystrybucji i pomiary prędkości ====

<small>
W standardzie 802.11 określenie system dystrybucji (//Distribution System//, DS)
nazywa sieć kablową do której AP daje dostęp podłączonym do sieci bezprzewodowej
stacjom
</small>

~~Zadanie.#~~
  - Do interfejsu mostka (który był konfigurowany w zadaniu 2 i zawiera już //ether4// i //ether5//) dodaj interfejs //wifi2//
  - Połącz kablem interfejs //ether4// lub //ether5// swojego routera do routera innej pary
  - Sprawdź łączność między komputerami podłączonymi do różnych routerów (powinniście wciąż mieć adresy z tej samej sieci)

~~Zadanie.#~~
Zbadaj prędkość między dwoma komputerami podłączonymi do tego samego AP oraz
prędkość między komputerami podłączonymi do różnych AP (oczywiście tych
połączonych kablem). Jeżeli te AP pracują na identycznym kanale, zmień w ustawieniach
kanał na którym pracują przed wykonaniem pomiarów prędkości. Wyjaśnij wyniki.
\\
Aby zmierzyć prędkość, na jednym komputerze wykonaj ''iperf3 -s'', a na drugim
''iperf -c //adres_ip//''

==== Dodatkowe materiały ====

Dużo obszerniejsze materiały o sieciach bezprzewodowych znajdziesz [[sk2:wlan|tutaj]].
Jan Kończak

Narzędzia użytkownika

Narzędzia witryny

Narzędzia strony
